بررسی سنی جمعیت بیکار کشور نشان می‌دهد که بخش عمده افزایش نرخ بیکاری، ناشی از افزایش بیکاری جوانان بوده است.
این درحالی است که طبق نتایج سرشماری نفوس و مسکن میانگین سنی جمعیت در سال95 نسبت به سال90، 1.3سال افزایش یافته و به 31.3سال رسیده است. میانگین سنی نسبت به سال85 نیز 6.4درصد افزایش یافته است.
براساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت بازار کار، نرخ بیکاری سال95 در حالی با 1.4 درصد افزایش نسبت به سال94 به عدد 12.4درصد رسیده است که در همین دوره زمانی، نرخ بیکاری جوانان 15تا 24سال 3.1درصد افزایش داشته و رقم 29.2درصد را ثبت کرده است. نرخ بیکاری جوانان 15تا29سال نیز با 2.6درصد افزایش به 25.9درصد رسیده است.
طبق آمار سرشماری نفوس و مسکن سهم جوانان 15تا29سال از جمعیت کشور در سال95 معادل 25.1درصد است. این سهم در سال90 معادل 31.5درصد بوده است.
براساس این آمارها در شرایطی که سن کشور به‌طور میانگین افزایش و سهم جمعیت جوان از کل جمعیت کاهش یافته، نرخ بیکاری در جوانان رو به رشد بوده است.
اکبر ترکان، مشاور رئیس جمهور می گوید: سال گذشته 700 هزار شغل ایجاد شد. اما به دلیل اینکه ورودی بازار کار بیش از یک میلیون نفر بود، عملا باز هم به تعداد بیکاران اضافه شده است. او معتقد است: زور و ظرفیت اقتصاد کشور همین حد است و برای افزایش ظرفیت تولید شغل، باید سرمایه گذاری های جدید اتفاق بیفتد تا ظرفیت اقتصاد افزایش پیدا کند.
ضرورت ایجاد اشتغال برای جوانان
بر این اساس می‌توان گفت متوقف کردن افزایش نرخ بیکاری و کاهش این شاخص در گام بعدی، جز از مسیر ایجاد اشتغال برای جوانان میسر نخواهد بود چراکه علاوه بر جمعیت جوان و بیکار فعلی، سالانه حدود یک میلیون فارغ‌التحصیل نیز از نظام آموزشی خارج خواهند شد که بخش عمده آنها به بازار کار سرازیر می‌شوند. در حقیقت در سال‌های پیش رو جمعیتی به بازار کار هجوم می‌آورند که به‌گفته علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ذائقه آنها نیز به‌دلیل تحصیل، تغییر کرده و با واقعیت مشاغل در بازار کار همخوانی ندارد.
به‌نظر می‌رسد در شرایطی که آخرین آمارها نشانگر بی‌شغل بودن 3میلیون و 203هزار نفر از جمعیت فعال کشور در سال95 است و در سال‌های آتی نیز به‌طور متوسط بالای یک میلیون نفر نیروی تازه‌نفس به جرگه متقاضیان کار خواهند پیوست، مسئولان اقتصادی و متولیان حوزه کار کشور، کار سختی در پیش داشته باشند.
مسعود نیلی، مشاور اقتصادی رئیس‌جمهور نیز ورود متقاضیان جدید بازار کار را که در سال‌های گذشته مشغول تحصیل بوده‌اند و اینک با شتابی کم‌سابقه در حال ورود به بازار کار هستند چالش اقتصاد ایران می‌داند. در حقیقت، معضل بیکاری مدت‌هاست به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد ایران مطرح شده و با راهکارهای گوناگون برای رفع آن تلاش می‌شود اما نه طرح‌هایی که با هدف خوداشتغالی بیکاران انجام شده و نه سیاست‌هایی که قرار بود به راه‌اندازی بنگاه‌های زودبازده و ایجاد اشتغال از این مسیر منجر شود هرگز نتوانست گرهی از کار جمعیت بیکار کشور باز کند.
در این میان، افزایش نرخ مشارکت اقتصادی در سال‌های اخیر نیز باعث شتاب گرفتن رشد نرخ بیکاری شده است؛ به‌گونه‌ای که ورود سالانه بیش از یک میلیون نفر به بازار کار، توانسته است اشتغال‌زایی 600تا 700هزار نفری مورد ادعای دولت را خنثی کند و زمینه‌ساز افزایش نرخ بیکاری باشد.
جمعیت دارای اشتغال ناقص در کمین کار
بررسی نرخ مشارکت اقتصادی در سال95 نشان می‌دهد که 39.4درصد جمعیت در سن کار (10ساله و بیشتر) از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند و در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند که 12.4درصد از این جمعیت در جرگه بیکاران قرار می‌گیرند. علاوه بر این، طبق نتایج منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران، 10.3درصد از جمعیت فعال شاغل نیز دارای اشتغال ناقص هستند که صرفا براساس تعریف یک ساعت کار در هفته، جزو شاغلان محسوب می‌شوند و چنانچه وضعیت بازار کار بهبود یابد بخش عمده آنها متقاضی شغل خواهند بود.
حسین راغفر، عضو هیأت علمی دانشگاه الزهرا، نیز با بیان اینکه نرخ بیکاری، فقط نشان‌دهنده میزان بیکاری مطلق در کشور است، می‌گوید: در این محاسبات افراد زیادی که دارای اشتغال ناقص هستند، جزو بیکاران محسوب نمی‌شوند که اگر آنها را نیز به میزان جمعیت بیکاران مطلق اضافه کنیم، نرخ بیکاری واقعی رقمی بالاتر را نشان خواهد داد.