طوفان در آسمان ایران

هواپیماهای جدید یکی بعد از دیگری وارد کشور می شوند و هر از چندگاهی نیز خبری از قراردادهای جدید منتشر می شود. بر اساس اخبار جدید قرارداد جدید برای خرید 20 هواپیمای ATR نهایی شده و این هواپایماهای کوچک نیز در کنار ایرباس و بوئینگ به ایران خواهد آمد. طبق برخی اخبار پای سوخوجت های روسی هم به آسمان ایران باز خواهد شد.

به غیر از ایران‌ایر به عنوان ایرلاین دولتی، هواپیمایی آسمان نیز که شرکتی غیر دولتی محسوب می‌شود قرارداد خرید 60 فروند بوئینگ را نهایی کرده است تا نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی وارد مراحل تازه‌ای شود. در حال حاضر شرکت هواپیمایی آسمان در مجموع 35 فروند هواپیما در اختیار دارد که 19 مدل آن فوکر است. فوکرهایی که در اواخر دهه 80 میلادی با تولد بوئینگ 737 و ایرباس 318 از رده خارج شدند و برای پروازهای کوتاه مدت طراحی شده بودند.

حالا با تمام قراردادهای بسته شده امریکایی، فرانسوی و ایتالیایی، تعداد کل هواپیماهای خریداری شده به 280 فروند هواپیما می رسد که به معنای افزایش ظرفیت و نوسازی صد در صدی ناوگان هوایی کشور است. ناوگانی که رسانه های خارجی از بلومبرگ گرفته تا نیویورک تایمز با ادبیاتی کنایی آن را «موزه هوایی» می خوانند. فرسودگی این ناوگان تا اندازه ای بود که حتی اتحادیه اروپا اعلام کرد هواپیماهای شرکت آسمان به دلیل خطرات ایمنی اجازه حضور در آسمان اروپا را نخواهند داشت اما مدت کمی بعد از آن با قرارداد جدید بوئینگ، همه معادلات برهم ریخت.

داستان قرارداد تاریخی ایران و امریکا از کجا شروع شد؟

قرارداد خرید هواپیما از امریکا از سال گذشته سر و صدای زیادی به پا کرده است. این اولین قرارداد تجاری کلان امریکا با ایران است که بعد از 37 سال، بسته شده و با روی کار آمدن ترامپ، اما و اگرهای زیادی درباره آن مطرح شده است. وایل مهرماه سال گذشته اداره کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا (OFAC) مجوز فروش هواپیما به ایران را به شرکت های هواپیماسازی ایرباس و بوئینگ داد و مقامات مختلف ایرانی نیز بارها تاکید کرده اند این قرارداد اقتصادی، با حاشیه های سیاسی، تغییری نخواهد کرد.

پیش از شرکت آسمان، شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران نیز برای خرید 80 فروند هواپیما بوئینگ قرارداد امضا کرد و قرار است از سال 2018 تحویل این هواپیماها به ایران ایر آغاز شود.

با لغو تحریم ها و اجرایی شدن برجام در مجموع قرارداد خرید 260 فروند هواپیمای نو با شرکت های ایرانی و شرکت های بوئینگ، ایرباس و ای تی آر منعقد شده تا به تدریج وارد ناوگان هوایی ایران شود. این هواپیماها کل صنعت فرسوده ایران را نوسازی می کنند.

جایگاه صنعت هوانوردی ایران در منطقه با امضای قرارداد خرید بیش از 260 فروند هواپیمای مسافری دور، متوسط و کوتاه برد با بیش از 60 هزار صندلی جدید ارتقا می یابد و فرصت های اشتغالزایی مستقیم را برای بیش از 25 هزار نفر در داخل فراهم می کند.

پس از آنکه روابط عمومی شرکت هواپیمایی آسمان، خبر قرارداد با بوئینگ را منتشر کرد:«بویئنگ قراردادی را با ایرلاین آسمان بسته است که بر اساس آن، این شرکت می تواند 30 بوئینگ 737 مکس به ارزش سه میلیارد دلار خریداری کند. این قرارداد هم چنین حق خرید اختیاری 30 هواپیمای دیگر را نیز برای آسمان، فراهم کرده است.» به این ترتیب، آسمان می تواند 60 هواپیما از بوئینگ خریداری کند که 30 مورد آن، قطعی است.  بر اساس اعلام یک منبع آگاه به «صدا» ارزش کل قرارداد ایران و بوئینگ بین 5 تا 5.5 میلیارد دلار است.

البته بوئینگ اعلام کرده است تحویل این هواپیماها از سال 2022 آغاز خواهد شد. هم چنین بر اساس اعلام وزارت خزانه‌داری آمریکا، فروش این هواپیماها تقریبا 18 هزار فرصت شغلی در آمریکا ایجاد می‌کند. قرارداد قبلی بویئنگ با ایران ایر نیز به ارزش حدود 16.6 میلیارد دلار، به خاطر خلق 100 هزار شغل برای بوئینگ، اهمیت بالایی دارد.

خارجی ها درباره قرارداد ایران و بوئینگ چه می گویند؟

نیویورک تایمز می نویسد:«تحلیل گران هوا و فضا معتقد هستند که معامله بوئینگ با ایران، آزمونی برای دولت ترامپ به شمار می رود. اگر بوئینگ از فورش هواپیما به ایران منع شود، سازندگان هواپیما از کشورهای دیگر جای آن را خواهند گرفت.» ریچارد ابولافیا، معاون رئیس شرکت تحقیقات هوایی Teal Group به نیویورک تایمز می گوید:«همیشه سر این موضوع درگیری وجود داشته است. ترامپ برای سخت گیری به ایران تلاش می کند. اما در نهایت، تولید شغل هم مسئله ماست. گفتنش سخت است، ولی با سخت گیری های ترامپ، ما این فرصت را به اروپایی ها می دهیم.»

نیویورک تایمز ناوگان هوایی ایران را نیز چنین توصیف می کند:«ایران یکی از قدیمی ترین ناوگان های هوایی را در جهان دارد. میراثی متعلق به زمانی بسیار دور و دراز که به دلیل تحریم ها، امکان جایگزینی یا نوسازی آن ها وجود نداشت.»

ریچارد ابولافیا در گفت و گو با بلومبرگ نیز قرارداد ایران و بوئینگ را چنین توصیف می کند:«ممکن است بوئینگی ها خودشان را برای درگیری با دولت ترامپ و جمهوری خواهان کنگره آماده کرده باشند. درگیری با جمهوری خواهان که قطعی است، چرا که بوئینگی ها به خلق شغل از طریق راه دشوار صادرات به ایران نیاز شدیدی دارند.»

بر اساس گزارش بلومبرگ، سهام شرکت بوئینگ در نیویورک بعد از اعلام خبر قرارداد با ایران، 0.8 درصد برابر با 178.07 دلار رشد کرد. این افزایش، سومین دستاورد بزرک در میان 30 عضو صنعتی گروه داوجونز در بورس امریکا بوده است.

این قرارداد در میان تمام رسانه های خارجی بازتاب گسترده ای داشته است. تا جایی که بعضی ها از آن با این تیتر نوشته اند:«دومین آزمون صبر ترامپ»

ماجرای هواپیمای روسی در آسمان ایران چیست؟

در اوایل آبان ماه سال 94، دیمیتری روگوزین، معاون نخست وزیر روسیه اعلام کرد:« در صورت نهایی شدن قرارداد فروش، روسیه در 5 سال آینده 100 فروند هواپیمای مسافربری سوپرجت سوخو به ایران تحویل خواهد داد.» اما پس از آن، اوایل دی ماه خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر اینکه اداره حمل و نقل هوایی روسیه، هواپیمای سوخو ۱۰۰ را به دلایل مرتبط با ایمنی زمینگیر کرده است. علت این مسئله نیز گزارش شرکت  IrAero درباره خستگی فلز بکار رفته در قسمت دم این هواپیما اعلام و قرار شد این مساله از سوی اداره حمل ونقل هوایی روسیه بررسی شود.  اما پس از حدود یک ماه، شرکت هواپیمایی سوخو نامه ای را به انجمن شرکت های هواپیمایی ایران ارسال کرده و از دریافت گواهینامه تداوم صلاحیت پرواز این هواپیما از سوی سازمان هواپیمایی این کشور خبر داده است.

در نهایت اول این هفته، خبر قطعی خرید سوخو جت منتشر شد. بر اساس اعلام شبکه خبری اسپوتنیک، الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه از توافق نهایی بین ایران و روسیه برای خرید 12 فروند هواپیمای مسافربری خبر داده است. نواک می گوید:«ما در حال همکاری با شرکای ایرانی مان برای عرضه هواپیماهای سوپرجت 100 سوخو هستیم. همکاران ما تایید کرده اند که توافق محکمی برای فروش 12 فروند هواپیما به دست آمده است. در کوتاه مدت، ما به دنبال فروش 30هواپیما به ایران هستیم. این تنها آغاز کار است، زیرا به طور کلی، ایرانی ها علاقمند به خرید 100 فروند هواپیمای سوخوی سوپرجت هستند.»

پیش از آن ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه نیز بعد از دیدار با حسن روحانی گفته بود:«مذاکرات در مورد صادرات این یکصد فروند هواپیما مسافربری و چرخ بال های پزشکی به ایران، در حال پیشرفت است.»

الکساندر شاروف، مدیرعامل شرکت صادرات ایران و روسیه(روس ایران اکسپو) چنین توضیح می دهد:«در مورد آینده هواپیماهای سوپرجت در ایران خوش بین هستم.اگرچه ایرباس و بوئینگ، قراردادهایی را بمنظور فروش هواپیما به ایران منعقد کرده اند؛ اما تاکنون فقط ۳ فروند هواپیما از ۱۸۰ هواپیما جت ایراباس به ایران تحویل داده شده است؛ ضمن اینکه شرایط برای بوئینگ هم تقریبا برابر است و تنها دو فروند هواپیما، با عمر ۵ ساله و ۶ ساله تا کنون از سوی این شرکت به ایران تحویل داده شده است.»