کمیسیون آب، محیط زیست و اقتصاد سبز اتاق ایران در نشست «راهکارها و چالش‌های مدیریت پسماند در ایران » به بررسی دو تجربه موفق اقتصادی در رفتار با محیط زیست پرداخت.
در ابتدای نشست، رئیس مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران با بیان اینکه در حال حاضر همه بر بحران شاخص‌های زیست محیطی در کشور واقف‌اند، گفت: در حال حاضر همه باید برای کاهش خطرات زیست محیطی تلاش کنند.
محمدحسین شریعتمدار همچنین با اشاره به اقتصاد سبز در تعریف این اصطلاح گفت: احیای مناطقی از محیط زیست به‌صورت یک حرفه و شغل قابل سرمایه‌گذاری، اقتصاد سبز نام دارد.
شریعتمدار با اشاره به فعالیت‌های مرکز مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران برای اقتصاد سبز گفت: تا پایان تابستان طرح جامع اقتصاد را سبز تدوین می‌کنیم تا برای ایجاد شغل‌های مرتبط با اقتصاد سبز راهکارها و برنامه‌ریزی‌هایی انجام دهیم.
رئیس کمیسیون آب، محیط زیست و اقتصاد سبز اتاق ایران همچنین با اشاره به آمار تولید زباله در ایران گفت: در ایران روزانه به ازای هر نفر 700 گرم زباله تولید می‌شود که میانگین جهانی 300 گرم است و در تهران به 900 گرم هم می‌رسد که برای استفاده از این میزان زباله باید فکری اندیشیده شود.
دبیر کل اتاق ایران نیز طی سخنانی در این نشست بر لزوم فرهنگ سازی در زمینه مدیریت پسماند اشاره کرد. علیرضا اشرف گفت: علت اصلی اجرا نشدن طرح‌های مدیریت پسماند در کشور نبود فرهنگ تفکیک زباله از منزل است.
اشرف گفت: در همه کشورهای دنیا در ابتدا تفکیک زباله را از منازل شروع کردند و با آموزش به افراد این امر را ترویج دادند.
تجربه کرمانشاه در مدیریت پسماند
در ادامه مدیرعامل شرکت بازیافت مواد و تولید کود آلی کرمانشاه تجارب این شرکت را در مورد مدیریت پسماند ارائه کرد.
هایده شیرزادی در مورد وضعیت ایران در تولید انواع پسماند گفت: در ایران سالیانه 16 میلیون تن پسماند خانگی تجاری تولید می‌شود؛ به عبارت دیگر روزانه 50 هزار تن. 65 تا 70 درصد آن یعنی حدود 10 تا 12 میلیون تن پسماندهای آلی هستند که اگر تبدیل به کمپوست شوند علاوه بر جلوگیری از تولید 50 میلیون تن گاز گلخانه‌ای و شش میلیون متر مکعب شیرابه در سال و سایر مواد غیربهداشتی، سالیانه چهار میلیون تن کمپوست برای کشاورزی پایدار تولید می‌شود و در مدت 10 سال از نابودی 1000 هکتار زمین برای محل دفن پسماندها جلوگیری می‌شود.
وی همچنین در مورد فواید بازیافت پسماند شیشه و فلز هم گفت: 15 درصد پسماندهای کشور یعنی 2.4 میلیون تن پسماندهای دارای ارزش یعنی شیشه و فلز و پلاستیک و کاغذ هستند که اگر انرژی و آب مورد نیاز برای تولید هر یک از این مواد اولیه محاسبه شود، رقم قابل توجهی است.
وی در مورد پسماندهای دارای ارزش حرارتی هم گفت: حدود 20 تا 25 درصد پسماندها یعنی حدود 3 تا 3.5 میلیون تن دارای مواد ارزش حرارتی برای انواع بسته بندی، یک‌بارمصرف، کیسه‌های پلاستیک و منسوجات با ارزش حرارتی 1.6 میلیارد متر مکعب گاز هستند که می‌توان به عنوان سوخت جایگزین RDF در صنایع با کوره‌های بلند مانند سیمان و ذوب آهن استفاده کرد.
وی در مورد وضعیت بازیافت پسماندها در ایران گفت: با وجود اینکه 13 سال از شروع فعالیت‌های اجرایی طرح‌های بازیافت می‌گذرد و 8 سال قبل نیز قانون پسماندها تصویب شده، فقط 10 درصد پسماندها در تعدادی از شهرهای ایران بازیافت می‌شود و بقیه به روش‌های غیر اصولی دفن می‌شود.
وی از مشکلات اصلی مدیریت نکردن پسماند را نداشتن آمادگی برای پذیرش تکنولوژی عنوان کرد و گفت: پردازش و بازیافت پسماندها مانند دیگر بخش‌های صنعت نیاز به تکنولوژی دارد و برای دسترسی به تکنولوژی باید آمادگی برای پذیرش آن وجود داشته باشد.
شیرزادی همچنین بر ضرورت تعامل دولت با بخش خصوصی تأکید کرد و گفت: بهره‌وری در هر زمینهای از تعامل دولت‌ها با متخصصیان بخش خصوصی مستقل به وجود می‌آید.
وی افزود: در کشورهای توسعه‌گرا زمانی که یک چالش ملی شناسایی می‌شود به کمک متخصصان و بخش خصوصی راهکارهایی برای آن چالش ارائه و برای اجرای هم یارانه تخصیص داده می‌شود که در ما هم برای حمایت از طرح‌های این چنینی برای حل معضلات زیست محیطی باید از متخصصان و صاحبان اندیشه استفاده شود.
شیرزادی با تأکید بر ضرورت اجرای طرح‌های مدیریت پسماند در کشور گفت: سالیانه 50 میلیون تن گاز گلخانه‌ای و 10 میلیون متر مکعب شیرابه تولید می‌شود و 600 هزار هکتار زمین برای محل دفن تا ارتفاع 6 متر نابود می‌شود که این آمار باید ما را به سمت مدیریت پسماند در کشور ببرد.
وی در مورد اثرات اجرای این طرح برای استان کرمانشاه گفت: این اقدام در استان کرمانشاه منجر به کاهش انتشار سالیانه 700 هزار تن گازهای گلخانه‌ای و 100 هزار متر مکعب شیرابه شده است همچنین از بین رفتن سالیانه 6 هکتار زمین جلوگیری کرده است.
شیرزادی گفت: هزینه‌های دفن کاهش پیدا کرده و 16 هزار تن پسماند خشک بازیافتی جداسازی شده‌اند. همچنین 60 هزار تن کمپوست و 40 هزار تن مواد RDF برای سوخت کارخانه سیمتان تولید شده است که برابر ارزش حرارتی 20 میلیون تن متر مکعب گاز یعنی گاز مصرفی 10 هزار خانوار برابری مس کنئد
وی همچنین به دلایل اجرا نشدن پروژه‌های پردازش پسماند در ایران اشاره کرد. شیرزادی گفت: نداشتن برنامه زمان بندی قاطع برای اجرای مدیریت پسماند و ملزم نبودن شهرداری‌ها به اجرای قانون پسماندها از مهم‌ترین دلایل اجرا نشدن این پروژه است.
نداشتن برنامه ریزی برای دریافت هزینه مدیریت پسماند از تولیدکنندگان پسماند و نبود یک سازمان تخصصی و اجرایی برای پیگیری اجرای قانون پسماندها در ایران هم از دیگر موانعی بود که شیرزادی به آنها اشاره کرد.
تجربه شرکت قند نقش جهان در مدیریت آب
همچنین مدیرعامل شرکت قند نقش جهان اصفهان تجربه این شرکت در بازچرخانی آب در این شرکت را برای حاضران بیان کرد.
سلطانی در مورد استفاده از آب در کارخانجات قند گفت: میانگین حجم استاندارد جهانی آب مصرفی به ازای هر تن چغندر قند 0.5 متر مکعب است که در ایران برایر با 1.5 متر مکعب است و در کارخانه نقش جهان با بازچرخانی آب این میزان به 0.7 متر مکعب رسیده است.
سلطانی گفت: آب حاصل از شستشوی اولیه چغندرقند در این کارخانه با فیلتر ممبران تصفیه شده و به چرخه بازمی‌گردد و خاکی هم که باقی می‌ماند به‌عنوان خاک حاصلخیز توسط کشاورزان منطقه استفاده می‌شود.
سلطانی در مورد اثرات اجرای این طرح بر بهره‌وری کارخانه قند گفت: کاهش دبی از 150 مترمکعب به 20 مترمکعب، حذف جریمه یک‌درصدی آلایندگی محیط‌زیست و آزاد شدن زمینهای کارخانه و استفاده برای کاربردهای دیگر از مهم‌ترین نتایجی بود که با بازچرخانی آب به آنها دست یافتیم.
همچنین بازگشت مجدد آب به خط تولید و استفاده از آن، حذف هزینه سنگین تخلیه گل ته‌نشین شده لاگون ها به مبلغ 160 میلیون ریال، جلوگیری از ماند و فساد آب و عدم انتشار بوی نامطبوع در اثر ذخیره آب در لاگون های خاکی از موارد دیگر بود.
به گفته سلطانی استفاده از گل خروجی حاصل از فیلتر ممبران به‌عنوان خاک زراعی و کاهش بار آلودگی پساب کارخانه نیز از دیگر موارد بوده است.