در صد و هفدهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» مجموعه‌ای از تحولات اخیر در دولایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه‌شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه شده توسط نهادهای اقتصادی بین‌المللی مورد واکاوی قرار گرفته است.
در بخش تحولات جهانی، در شرایطی که روابط اقتصادی چین و ایالات‌متحده همچنان تحت‌فشار تعرفه‌ها و محدودیت‌های فناوری قرار دارد، سفر سه‌روزه نماینده بین‌المللی تجارت و معاون وزیر بازرگانی چین به واشنگتن توجه محافل سیاسی و اقتصادی را برانگیخت. این دیدار هرچند به توافق تازه‌ای منجر نشد، اما به‌عنوان اقدامی اعتمادساز و مقدمه‌ای برای مذاکرات حساس ماه نوامبر تلقی می‌شود.
این نشست‌ها در چارچوب تعلیق ۹۰ روزه تعرفه‌ای برگزار شدند؛ توافقی موقت که اجرای برخی تعرفه‌های متقابل را تا اوایل نوامبر متوقف کرده است. به همین دلیل، سفر مقام چینی بیشتر به‌عنوان زمینه‌سازی برای گفت‌وگوهای بعدی تعبیر شد و نه یک دستاورد فوری.
در اوت ۲۰۲۵، شاخص مدیران خرید بخش تولید چین در سطح 49.5 ثبت شد و برای پنجمین ماه متوالی زیر مرز (50) باقی ماند. این وضعیت به معنای انقباض مداوم در فعالیت‌های صنعتی و کاهش سفارش‌های جدید است. بحران بخش مسکن، ضعف تقاضای داخلی و شکنندگی بازار کار از عوامل اصلی این روند به شمار می‌روند. هم‌زمان، سود بنگاه‌های صنعتی نیز در ماه ژوئیه نسبت به سال قبل 1.5 درصد افت کرد. کاهش شدید سود شرکت‌های دولتی (7.5 درصد) در برابر رشد اندک بخش خصوصی و خارجی نشان از رکود اقتصاد چین دارد.
در تحولات منطقه بانک توسعه آسیایی طی سه دهه گذشته بیش از 7.5 میلیارد دلار در پروژه‌های مختلف قزاقستان سرمایه‌گذاری کرده و به یکی از شرکای کلیدی این کشور در حوزه‌های حمل‌ونقل، انرژی، مسکن و بخش‌های اجتماعی بدل شده است. افزون بر این، حضور قزاقستان در برنامه همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی از سال ۲۰۰۱ تاکنون، بیش از ۱۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری را از طریق ۳۲ پروژه جذب کرده است.
وزیر صنعت و منابع معدنی عربستان سعودی، در جریان سفر رسمی خود به ایالات‌متحده با مدیرعامل شرکت آمریکایی «آلبمارل»، دیدار و گفت‌وگو کرد. محور اصلی این نشست، بررسی راه‌های توسعه همکاری‌های معدنی دوجانبه و انتقال فناوری‌های نوین استخراج لیتیوم بود؛ فلزی راهبردی که نقشی حیاتی در زنجیره تأمین باتری خودروهای برقی ایفا می‌کند. این سفر و دیدارها، بخشی از تلاش عربستان برای گسترش افق‌های همکاری اقتصادی با ایالات‌متحده و بهره‌گیری از فناوری‌های پیشرفته در بخش صنعت و معدن محسوب می‌شود.
هند در حال پیشبرد مذاکرات تجاری با دو شریک مهم در خلیج‌فارس است؛ گفت‌وگوها با عربستان سعودی درباره توافق تجارت آزاد ادامه دارد، درحالی‌که مذاکرات مشابه با عمان به مراحل نهایی رسیده است. وزیر بازرگانی هند اخیراً اعلام کرد که توافقنامه تجارت آزاد با عمان به‌زودی نهایی خواهد شد. عمان که در یکی از مسیرهای راهبردی انتقال نفت به آسیا قرار دارد و میزبان پنجمین جمعیت بزرگ نیروی کار هندی در خارج از کشور است، از نگاه دهلی‌نو یک حلقه کلیدی در زنجیره تأمین انرژی و سرمایه انسانی به شمار می‌رود. تحرکات تازه هند در خلیج‌فارس هم‌زمان با فشارهای تجاری ناشی از سیاست‌های ایالات‌متحده صورت می‌گیرد.
در پژوهش‌های تازه گزارش به‌روزرسانی تجارت جهانی (سپتامبر ۲۰۲۵) که توسط آنکتاد منتشر شده است، به بررسی افزایش بی‌سابقه عدم قطعیت در سیاست‌های تجاری و تأثیر آن بر بازارهای بین‌المللی، زنجیره‌های تأمین و چشم‌انداز توسعه می‌پردازد. برخلاف موانع سنتی مانند تعرفه‌ها، عدم قطعیت اثر مخرب‌تری بر تجارت دارد؛ زیرا شرکت‌ها می‌توانند با افزایش هزینه‌ها سازگار شوند، اما در شرایطی که قواعد غیرقابل پیش‌بینی باشند قادر به برنامه‌ریزی نیستند. این گزارش نشان می‌دهد که ابهام در سیاست‌های تجاری به ویژگی اصلی سال ۲۰۲۵ تبدیل شده است و اقتصادها را بی‌ثبات، نوسانات را تشدید و کشورهای درحال‌توسعه و شرکت‌های کوچک را به‌شدت آسیب‌پذیر کرده است.
مرکز پژوهش‌های اتاق ایران درحرکتی منسجم و کارشناسی، تهیه و انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران در دستور کار قرار داده است و در این گزارش‌ها مسائل مهم روز از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران موردبحث و بررسی قرار می‌گیرند.
متن کامل صد و هفدهمین گزارش از سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» را اینجا مشاهده کنید.