رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران تأکید کرد خرما به حمایت هدفمند دولت و سرمایه‌گذاری در زنجیره ارزش نیاز دارد چراکه با وجود ظرفیت بالای تولید خرما در کشور، همچنان میان نهادهای متولی، بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی نوعی ناهماهنگی جدی وجود دارد که مانع بهره‌برداری کامل از فرصت‌های صادراتی این محصول می‌شود.
محمود نجفی‌عرب رئیس اتاق تهران در گفت‌وگو با اتاق ایران آنلاین با نگاهی به برگزاری هفتمین نمایشگاه بین‌المللی خرما و صنایع وابسته گفت: در حال حاضر میان فعالان اقتصادی، دولت و بخش حکمرانی در حوزه خرما ناهماهنگی قابل‌توجهی وجود دارد. ما با چالش‌هایی همچون آب، آفات و به‌زراعی روبه‌رو هستیم، در حالی که از نظر حجم تولید در میان کشورهای تولیدکننده خرما رتبه سوم را داریم و از نظر تنوع محصول نیز ظرفیت بسیار بالایی داریم اگر هماهنگی لازم میان وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و سازمان‌های مرتبط برقرار شود، این صنعت می‌تواند رشد چشمگیری را تجربه کند.
این فعال اقتصادی بزرگ‌ترین چالش امروز خرما در ایران را بازاریابی و دستیابی به بازارهای مصرف جدید دانست و تصریح کرد: کشور می‌تواند با انسجام ملی، صنعت خرما را در زنجیره ارزش توسعه دهد؛ از خام‌فروشی فاصله بگیرد و با تنوع‌بخشی به محصولات، ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند. خرما کالایی ارزشمند است که هم می‌تواند جایگزین غذایی مفید باشد و هم به‌عنوان محصولی استراتژیک در دنیا جایگاه خود را تثبیت کند.
بازارهای هدف جدید؛ از چین تا کشورهای مسلمان
رئیس اتاق تهران در ادامه گفت: در اتاق تهران تمرکز ویژه‌ای بر توسعه بازارهای صادراتی از جمله چین، افغانستان و پاکستان داریم. چین بازاری وسیع و جذاب برای ایران است. در نمایشگاه اخیر که در چین و درباره محصولات وارداتی به این کشور برگزار شد، اتاق تهران حضور پررنگی داشت؛ اما لازم بود سازمان توسعه تجارت و سایر نهادها نیز با جدیت بیشتری وارد عمل می‌شدند.
او توضیح داد: بازار چین، به‌ویژه در مناطق مسلمان‌نشین شمال غرب این کشور مانند ایالت اورومچی با حدود ۱۰۰ میلیون نفر جمعیت، ظرفیت بسیار بزرگی برای محصولات ایرانی دارد. همچنین منطقه آزاد میان چین و قزاقستان ایجاد شده که فرصت ارزشمندی برای مبادلات تجاری خلق کرده است. این بازار می‌تواند برای محصولاتی مانند خرما، پسته و زعفران به یکی از مقاصد مهم صادراتی تبدیل شود.
نجفی‌عرب با اشاره به اقدامات اتاق تهران در بازار چین به ویژه منطقه شمال غرب این کشور، گفت: ما در حال ایجاد دفتر دائمی در ایالت اورومچی، منطقه آزاد شمال غرب چین را در دستورکار قرار دادیم تا بازاریابی مستقیم برای محصولات ایرانی انجام دهیم. این دفتر می‌تواند زمینه حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه دائمی آن منطقه را فراهم کند. حتی برنامه‌ریزی شده است که شوروم مشترکی با اتاق بازرگانی چین در این منطقه راه‌اندازی شود. به زودی نماینده اتاق تهران در آن منطقه مستقر خواهد شد و امکان عرضه مستقیم محصولات ایرانی فراهم می‌شود.
به گفته او، این طرح قرار است به‌صورت پایلوت اجرا شود و در صورت موفقیت، به سایر بازارها مانند هند و پاکستان نیز تعمیم می یابد.
این فعال اقتصادی تصریح کرد: در این منطقه زیرساخت‌های کامل شامل گمرک، راه‌آهن و مسیرهای جاده‌ای فراهم است و چون بسترهای اولیه مهیاست پی به سرمایه‌گذاری مشترک خاصی نیاز ندارد و می‌تواند فرآیند صادرات از ایران به چین را تسهیل کند.
نجفی‌عرب به لزوم شکل‌گیری شرکت‌های توسعه صادرات (EMC) اشاره کرد و افزود: شرکت‌های کوچک و متوسط ایرانی به تنهایی توان حضور مؤثر در بازارهای بزرگ را ندارند. یکی از راهکارها، تشکیل شرکت‌های توسعه صادرات (EMC) است تا این شرکت‌ها بتوانند خدمات بازاریابی، لجستیک و فروش را برای صادرکنندگان کوچک فراهم کنند. چنین شرکت‌هایی می‌توانند در بازارهایی مانند شمال غرب چین نقش محوری ایفا کنند.
رئیس اتاق تهران ادامه داد: حتی تفاهم‌نامه‌هایی را برای ایجاد پلتفرم‌های B2B و B2C (تعاملات تجاری بین شرکت‌ها و بین شرکت و مصرف‌کننده) با اتاق بازرگانی چین امضا کرده‌ایم. این پلتفرم‌ها می‌توانند به فروش مستقیم و گسترده محصولات ایرانی کمک کنند.
نجفی عرب در بخش دیگری از سخنان خود گفت: دولت باید در کنار بخش خصوصی برای تولید محصول باکیفیت‌تر و دارای ارزش افزوده بالاتر اقدام جدی انجام دهد. در این راستا تأکید شده بدون هماهنگی میان دستگاه‌ها، پیشرفت ممکن نیست. سازمان توسعه تجارت که برای همین مأموریت ایجاد شده، باید به‌صورت عملیاتی وارد میدان شود. تقسیم کارهای پراکنده نتیجه نمی‌دهد و باید همه اجزای حاکمیتی و اجرایی در داخل و خارج کشور به‌صورت منسجم عمل کنند.
او خاطرنشان کرد: در داخل کشور نیز باید روی برندینگ و بسته‌بندی کار شود تا خرمای ایرانی به عنوان یک برند شناخته‌شده در بازارهای جهانی مطرح شود. همچنین شرکت‌های تجاری داخلی می‌توانند در تجمیع محصولات و ایجاد تنوع در فرآورده‌های خرما نقش مؤثری ایفا کنند.
این فعال اقتصادی درباره گام‌های اجرایی طرح پایلوت گفت: یکی از برنامه‌های ما ارسال خرما به صورت فله به منطقه آزاد چین و انجام عملیات بسته‌بندی و فرآوری در همان‌جا است. این کار موجب نزدیکی بیشتر به بازار مصرف، کاهش هزینه‌ها و افزایش ارزش افزوده خواهد شد. در حال حاضر هماهنگی‌های لازم با گمرک انجام شده و زیرساخت‌های لازم مانند انبار و دفتر در منطقه آزاد تجاری نیز در دست ایجاد است تا به‌عنوان مرکز پشتیبانی صادرات عمل کند.
او خاطرنشان کرد: شرکت‌های مستقر در مناطق آزاد پنج سال معافیت مالیاتی دارند و این فرصتی است که باید از آن برای جذب سرمایه‌گذاری و توسعه صادرات استفاده کنیم. امیدوارم در چهار تا پنج ماه آینده این طرح به مرحله اجرا برسد.
رئیس اتاق تهران، خرما را محصولی دانست که ایران با صادرات حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ میلیون دلاری هنوز نتوانسته از تمام ظرفیت‌های آن بهره ببرد. بنابراین باید از خام‌فروشی فاصله گرفته و به تولید فرآورده‌های جنبی و متنوع برسیم.
نجفی عرب تاکید کرد: بخش خصوصی نباید منتظر حمایت دولت بماند، بلکه باید خود پیش‌قدم شود و از طریق تشکل‌ها و اتاق‌های بازرگانی مسیر توسعه را باز کند. هم‌زمان دولت نیز باید زیرساخت‌ها و هماهنگی‌های لازم را برای جهش صادرات فراهم آورد.