دومین جلسه کمیسیون صنایع غذایی اتاق مشترک ایران و روسیه با هدف بررسی مشکلات مبادلات تجاری کالاهای کشاورزی و غذایی در صورت پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا و با حضور کاوه زرگران، عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه، سیدجمال مدرسی، مدیرکل دفتر مقررات و استاندارهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی و شاهرخ شجری، مدیرکل دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد کشاورزی برگزار شد.
زرگران که ریاست این نشست را بر عهده داشت با اشاره به شروط عضویت در اتحادیه اوراسیا گفت: عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا به لحاظ صادرات کالاهای کشاورزی و غذایی بسیار برای ایران مفید خواهد بود. در صورت عضویت، تعرفه‌های صادراتی به کشوری مانند روسیه کاهش پیدا می‌کند البته در این صورت ایران نیز باید در مقابل تعرفه بسیاری از اقلام خود را کاهش دهد که عمده آنها مربوط به غلات، گندم، ذرت و جو می‌شود. در حال حاضر برای واردات گندم به کشور محدودیت‌هایی وجود دارد و ذرت و جو نیز در صورت واردات تفاوت قیمت بالایی با قیمت‌های داخلی خواهند داشت؛ از این‌رو انتظار می‌رود وزارت جهاد کشاورزی تمایل زیادی برای واردات این اقلام نداشته باشد. همچنین واردات روغن خام و کنجاله های مختلف نیز می‌تواند سیاست‌های وزارت جهاد را به چالش بکشد.
وی اضافه کرد: درست است که با پیوستن به اتحادیه اوراسیا، ممکن است در مورد گندم و روغن دچار زیان شویم، اما با بازاری شش تا شش و نیم میلیارد دلاری روبرو خواهیم بود که می‌توانیم از آن بهره‌مند شویم.
دبیرکل کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران با ارائه آمارهایی در مورد صادرات و واردات کشور به روسیه در چند سال اخیر به بررسی شرایط ایران پس از پیوستن به اتحادیه اوراسیا و دستاوردهای کریدور سبز برای کشور پرداخت و تصریح کرد: یارانه‌هایی که دولت در سال گذشته برای صادرات برخی اقلام خوراکی مانند لبنیات در نظر گرفته، تأثیر بسیاری بر افزایش صادرات این اقلام داشته است.
زرگران گفت: برجام در ارتباط با افزایش روابط تجاری ایران با روسیه تأثیر زیادی نداشته است و نسبت به چهار یا پنج سال گذشته تجارت ما با این کشور کاهش نیز یافته است و به تازگی به آمار تجارت با روسیه در سال 91 نزدیک شده‌ایم. اقلام عمده واردات ایران از کشور روسیه، گندم، روغن خام و آفتابگردان است.
این عضو هیات مدیره اتاق مشترک ایران و روسیه بر لزوم اعطای یارانه صادراتی به کالاهایی که پتانسیل صادرات برای آنها وجود دارد، گفت: روسیه در حدود 490 میلیون دلار واردات گوجه‌فرنگی داشته است، درحالی‌که سهم ایران از این واردات تنها 8 میلیون دلار بوده که سهم بسیار کمی است. باید با توجه به پتانسیل تولیدی این محصول، صادرات آن را افزایش دهیم. کشور روسیه آماده است تا تعرفه‌های خود را کاهش دهد ولی وزارت جهاد با کاهش تعرفه‌ها به صورت متقابل موافقت نکرد.
در ادامه سیدجمال مدرسی به توصیف سیاست‌های جهاد کشاورزی در این رابطه پرداخت و گفت: تقریباً از دو سال قبل که موضوع پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا مطرح شد، بین ایران و کشورهای عضو این اتحادیه، تفاهم‌نامه تسهیل تجارت منعقد شد تا در این قالب سطح تجارت ایران با کشورهای عضو افزایش پیدا کند. این کشورها لیست کالایی در اختیار ایران قرار داده‌اند و خواستار اعمال تخفیف‌هایی در تعرفه این کالاها هستند و در متقابل فهرستی از کالاهای خود را در اختیار آنها قرار داده‌ایم.
وی با بیان این نکته که بخش کشاورزی پتانسیل تبادل تجاری بالایی دارد در مورد کالاهایی که باید وارد کشور شود، مانند دانه‌های روغنی، ذرت و جو، گفت: در خصوص این کالاها طبق چارچوب موازین تجاری با آنها مذاکره خواهیم کرد. برخی از کالاها، مانند صنعت شیرینی و شکلات، نیز در قالب تجارت آینه‌ای بحث شده است، هر اندازه آنها تخفیف بدهند، ما نیز تخفیف خواهیم داد.
این مقام مسئول تشریح کرد: کشورهای عضو این اتحادیه هر کدام حق وتو دارند و این شرایط کار را مشکل می‌کند. به عنوان مثال در مورد لبنیات، بلاروس توانمندی‌های صادراتی دارد و تلاش می‌کند تا دست ایران به این بازار نرسد. هرکدام از این پنج کشور خط قرمزهایی دارند هرچند خوش‌بین هستیم و به یک تفاهم اولیه‌ای با این کشورها رسیده‌ایم. با تعدیل کردن خواسته‌های خود توانسته‌ایم روی 20 کالا از لیست کالایی با این کشورها به اجماع اولیه برسیم. در مورد تسهیل مقررات تجاری نیز پیشرفت‌های بسیار زیادی صورت گرفته است.
مدرسی با اشاره با اینکه در مورد ایجاد مسیر سبز گمرکی با کشور روسیه و تسهیل عملیات تجاری با کشورهای اتحادیه اوراسیا پیشرفت‌هایی صورت گرفته است، تأکید کرد: کالاهای ایرانی در تمام مراحل تولید به لحاظ قیمتی توان رقابتی پایینی دارند و باید در بحث صادرات توان بالفعل خود را مدنظر قرار دهیم و سعی کنیم ظرفیت‌های بالقوه خود را به بالفعل تبدیل کنیم. در بحث واردات نیز کالایی که به کشور وارد می‌شود باید به لحاظ قیمت و کیفیت با استاندارهای جهانی مطابقت داشته باشد.
مدیرکل دفتر مقررات و استاندارهای بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد: سال 91 برای ایران سال خاصی بود؛ به دلیل تحریم‌ها دولت درهای کشور را باز گذاشت؛ باید برای قضاوت در این مورد گندم در سال 91 را از محاسبات خارج کرده و بعد به تراز تجاری نگاه بیندازید. وزارت جهاد برای واردکنندگان دانه‌های روغنی 10 درصد تخفیف در نظر گرفته است. در طول این دو سال در حوزه تأمین کلزا، آفتابگردان و جو که این کشورها ظرفیت صادرات آن را دارند، از این ظرفیت‌ها استفاده شده است.
شاهرخ شجری، مدیر دفتر توسعه صادرات وزارت جهاد در ادامه جلسه توضیحاتی درباره اختصاص یارانه صادراتی به وزارت جهاد از سوی سازمان برنامه‌وبودجه و اعطای آن به صادرکنندگان، توضیحاتی داد و تشریح کرد: تاکنون دو مرحله یارانه به مبلغ 20 میلیارد و 24 میلیارد تومان به وزارت جهاد کشاورزی تخصیص داده شده است که هر دو مبلغ را بین صادرکنندگان توزیع کردیم. 76 میلیارد تومان دیگر نیز مصوب شده که پس از تخصیص، طبق محاسبات انجام شده به‌حساب صادرکنندگان واریز خواهد شد.
وی در ادامه به مشکلات صادرات اشاره و عنوان کرد: هزینه حمل‌ونقل در ایران نسبت به رقبا بسیار بالاست که این مساله قدرت رقابت‌پذیری را نسبت به رقبا بسیار کاهش داده است. عمده صادرات کشور با کانتینرهای یخچال‌دار انجام می‌شود که به دلیل بالا بودن تقاضا نسبت به عرضه، هزینه بالایی دارند.