رادیو مجازی اتاق ایران ۲ دی 1403

یادداشت احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزارت کار

پیوند علم و زندگی خوب با نظام «درس برای درآمد»

معاون رفاه اجتماعی وزارت کار در یادداشت خود با اشاره به تجربیات نظام آموزشی کشورهای توسعه‌یافته، توجه به «یادگیری برای درآمد» در نظام آموزشی را راهکار رفع فقر معرفی می‌کند.

احمد میدری

معاون رفاه اجتماعی وزارت کار و رفاه اجتماعی
13 تیر 1400 - 13:29
کد خبر : 38762
اشتراک گذاری
اشتراک گذاری با
تلگرام واتس اپ
لینک

یکی از علل عمده فقر در ایران و جهان عدم دسترسی گروه‌های فقیر به آموزش مناسب است. نظام‌های آموزشی در عموم کشورها با مشکلی به‌نام نخبه‌گرایی روبه‌رو شده است. منظور از نخبه‌گرایی طراحی نظام آموزشی متناسب با ظرفیت‌ها و اهداف گروه‌های پردرآمد و عدم توجه به محدودیت‌ها و آینده شغلی گروه‌های کم‌درآمد است. به وضعیت نظام آموزشی خودمان توجه کنید تا مفهوم نخبه‌گرایی را دریابیم.

عموم دانش‌آموزانی که در کنکور قبول می‌شوند دانش‌آموزانی هستند که به مدارس گران غیرانتفاعی، کمک‌درسی، معلم خصوصی، کلاس‌های کنکور دسترسی داشته‌اند. بنابراین بخش کوچکی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی می‌توانند در آینده درآمد خوبی داشته باشند. یعنی هم در طراحی و هم در آینده‌نگری نخبگان مالی و درصدی از نخبگان هوشی می‌توانند از پله‌های آموزشی و شغلی بالا روند.

ابیجیت بنرجی و ایستر دوفلو برندگان نوبل اقتصادی در سال 2019 مسئله نخبه‌گرایی در چند کشور جهان را بررسی کردند و نشان دادند برای رهایی از دام فقر باید راه‌حلی برای نخبه‌گرایی در نظام آموزشی بیابیم. اتریش با چند کشور دیگر مانند آلمان، سوئیس و هلند از موفق‌ترین کشورها برای مقابله با این نخبه‌گرایی نظام آموزشی هستند. در کشور اتریش 75 درصد و در آلمان 80 درصد دانش‌آموزان در رشته‌های فنی و حرفه‌ای به مهارت‌آموزی مشغول هستند. این نسبت برای ایران گفته می‌شود 35 درصد است. سیاست‌گذاران ایران هم برای افزایش این نسبت به 50 درصد در برنامه ششم توسعه این هدف را اعلام کردند.

حاج میرزایی وزیر آموزش‌وپرورش در جلسه 11 خردادماه امسال در شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی این سؤال را مطرح کرد که چرا ما در تحقق این هدف ناتوان بوده‌ایم. هدایت دانش‌آموزان به آموزش‌های فنی و حرفه‌ای همان‌طور که بنرجی و دوفلو در هند نشان دادند از ابزارهای مهم مقابله با فقر آموزشی و نخبه‌گرایی است. پاسخ به این سؤال که چرا در بسط کمی و کیفی نظام آموزشی ناموفق بوده‌ایم برای کشور بسیار ضروری است. چرایی این مسئله روشن اما راه‌حل آن سخت است. در کشور اتریش دانش‌آموزان مقطع متوسطه چهارپنجم وقت خود را در محیط واقعی یا صنعت (به معنای عام آن یعنی انواع فعالیت‌های اقتصادی (Industry و نه Manufactory)) و یک‌پنجم را در مدرسه می‌گذرانند. این روش چند مزیت بزرگ دارد:

-دانش‌آموز با محیط واقعی کار آشنا می‌شود، سخت‌کوشی و دقت در کار و همه ویژگی‌های آن را از نوجوانی می‌آموزد.

-هزینه برگزاری دوره آموزشی برای دولت و دانش‌آموز بشدت کاهش می‌یابد.

-کارفرما در حین این دوره با نیروهای با کیفیت آشنا می‌شود و می‌تواند نیاز خود را به نیروی کار تأمین کند.

در ایران همه بار مهارت‌آموزی بر دوش دولت است، دولت نیز در تأمین این هزینه با مشکل جدی روبه‌رو است. هزینه مدارس نظری حداقل 30 درصد کمتر از هنرستان‌هاست. تأمین هزینه‌های آموزشی تنها مشکل هنرستان‌ها نیست، بسیاری از استادکارها و هنرآموزان (معلمان هنرستان) ترجیح می‌دهند محیط آموزشی را پس از چند سال ترک و در کسب‌وکارهای خصوصی مشغول شوند.

نظام آموزشی ایران و اتریش تفاوت‌های اساسی دارد که حضور دانش‌آموزان اتریشی در محیط واقعی کار، نوک کوه یخ تفاوت میان دو نظام آموزشی اتریش و ایران است. موفقیت اتریش در پیوند میان نظام آموزش عمومی با محیط واقعی صنعت در ایجاد یک سازوکار هماهنگ‌کننده میان این دو نظام است. نهادی که میان نظام آموزش عمومی و صنعت در اتریش این دو را هماهنگ می‌کند، شورایی است که اصناف و اتاق بازرگانی در کنار آموزش‌وپرورش و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، با یکدیگر تشکیل داده‌اند. این شورا زیر نظر وزارت امور اقتصادی اداره می‌شود.

در ایران نیز، شورای عالی آموزش و تربیت فنی، حرفه‌ای و مهارتی باید این کار را انجام دهد و در دهه 1360 نیز قرار بود طرح کاد همین هدف را محقق سازد. به‌هرحال مقابله با فقر آموزشی و کاهش بیکاری نیازمند پیوند میان نظام آموزشی و صنعت کشور است. باید برای پیوند میان این دو تلاش کرد.

روز چهارشنبه نهم تیرماه با سفیر اتریش آقای استفان شلتس و رئیس یونیسف خانم مندیب ابرایان جلسه غیرحضوری داشتم. موضوع همکاری‌های معاونت رفاه با یونیسف و همکاری با دولت اتریش در زمینه‌های مرتبط بود و در این دیدار، یعنی پیوند میان نظام آموزشی و صنعت کشور را خانم ابرایان، رئیس یونیسف در یک عبارت خلاصه کرد: Learning to Earning.

این شعار پاسخی است به همان موضوع رایج انشاء دانش‌آموزان: علم بهتر است یا ثروت. درس برای درآمد از طریق گسترش آموزش فنی و حرفه‌ای راه‌حلی برای پیوند علم و یک زندگی خوب است.

در همین رابطه