نگاه‌های امنیتی مانع تحقق اقتصاد هوشمند می‌شود

اعضای کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران در تازه‌ترین نشست خود به موضوع اقتصاد هوشمند با تمرکز بر روند توسعه بازار سرمایه، پرداختند. در این نشست بر ایجاد زیرساخت‌های اولیه و ضروری در راستای هوشمند سازی اقتصاد تأکید شد. به باور فعالان اقتصادی این هدف در صورتی محقق می‌شود که همه ارکان و نهادهای مربوطه به سطحی از یکپارچگی و هم‌افزایی دست پیدا کنند.

در ابتدای این نشست توضیحاتی در مورد اقدامات انجام شده در بازار سرمایه برای هوشمند سازی این بخش ارائه و در مورد ضرورت تسری این رویکرد در دیگر حوزه‌های اقتصاد صحبت شد. در این بین آگاهی کسب‌وکارها و شهروندان از شاخص‌های اقتصاد هوشمند و همراهی با آنها به عنوان یک ضرورت مطرح شد.

همچنین تصویب قوانین لازم و هماهنگ با این بخش در کنار تبلور این باور در همه ارکان و حوزه‌های مربوط به اقتصاد مورد تأکید قرار گرفت.

در این رابطه حسین سلاح ورزی، نایب‌رئیس اتاق ایران بر تغییر رویکرد حکمرانان و تمرکز بر این باور که باید متناسب با دنیای امروز تغییراتی بنیادی در اقتصاد رخ دهد، تأکید کرد و گفت: متأسفانه در برابر هر تغییری یک تهدید امنیتی مطرح می‌شود؛ دولت در مواجه با پدیده‌های نوظهور با دیده تهدید و تشکیک می‌نگرد. با وجود چنین دیدگاهی نمی‌توان چندان به تحقق اهداف تعریف شده امیدوار بود.

وی از داده‌ها به عنوان یک دارایی مهم یاد کرد و از تقویت رویکرد پلتفرم‌محور بودن کسب‌وکارها سخن گفت و ادامه داد: امروز فرصت خوبی برای جبران عقب‌ماندگی اقتصاد کشور از اقتصاد کشورهای توسعه‌یافته شکل گرفته است و باید قدر آن را بدانیم. به کمک هوشمند سازی اقتصاد کشور این عقب‌ماندگی قابل جبران است. هرچند در این وادی به برخی مؤلفه‌ها و زیرساخت‌ها نیاز داریم.

سلاح‌ورزی در ادامه به ظرفیت‌های پارلمان بخش خصوصی برای مقررات زدایی و فراهم آوردن زمینه‌های قانونی اقتصاد هوشمند در کشور به کمک شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی، کمیته ماده 12 و حضور فعال نمایندگان اتاق ایران در هیات مقررات زدایی، اشاره کرد.

به اعتقاد او برخورد با موانع رقابت‌پذیری، ایجاد امنیت قضائی و تسهیل و تسریع داوری و رسیدگی به دعاوی این حوزه، موضوع دیگری است که اتاق ایران می‌تواند در آن نقش‌آفرین باشد. در این رابطه اتاق ایران به کمک فدراسیون ICT، مجمع تشکل‌های دانش بنیان و کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند مرکز تخصصی و فنی را ایجاد کند که خوشبختانه در دستورکار قرار گرفته است.

برای تحقق اقتصاد هوشمند باید روند تصمیم‌گیری را سریع‌تر کنیم

در ادامه سعید اسلامی بیدگلی، عضو شورای عالی بورس و دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران ضمن اشاره به فرارسیدن عصر تحولات جدی در کسب‌وکارها از یک چالش جدی در این حوزه سخن گفت. بر اساس اظهارات او دولت ایران بخش قابل‌توجهی از کسب‌وکارها را در اختیار دارد و از طرفی با رویکرد امنیتی به این تغییرات نگاه می‌کند. در این وضعیت بروز تحولات موردنظر در اقتصاد ایران با چالش مواجه می‌شود.

وی در عین حال از نبود بخش خصوصی چابک در اقتصاد کشور سخن گفت و ادامه داد: اگر بخش خصوصی چابکی داشتیم شاید تا حدودی اجرایی شدن تغییرات موجود آسان‌تر می‌شد. البته کیفیت حکمرانی در ایران وضعیت مطلوبی ندارد و همین موضوع خود یک مانع بزرگ در مسیر تغییر است.

عضو شورای عالی بورس روند تصمیم‌گیری در ایران را نیز بسیار کند توصیف کرد و با توجه به سرعت بالای حرکت تغییرات در عرصه پیش رو، یکی از موانع در برابر استفاده از تکنولوژی‌های جدید را همین کندی در روند تصمیم‌گیری‌ها دانست.

در این بین آمادگی برای تغییر به عنوان یک اصل مورد توجه اسلامی قرار گرفت هرچند به باور او هنوز چنین آمادگی در اقتصاد کشور وجود ندارد. وی تصریح کرد: همچنان بانک مرکزی در مورد رمزارزها تصمیم نگرفته و برنامه‌ای برای آن‌ها ندارد.

دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران معتقد است اقتصاد هوشمند در بازار سرمایه، منافع بسیاری در پی دارد از جمله می‌تواند مانع نوسانات ناشی از دست‌کاری‌های بازار شود و حتی به کمک آن بازار سرمایه می‌تواند معاملات دارایی‌های فیزیکی و خرد را هم پوشش دهد. از طرفی با تکنولوژی بلاکچین ها می‌توان مانع از پولشویی در اقتصاد شد که این خود یک دستاورد بزرگ محسوب می‌شود. هرچند او چندان به اجرایی شدن این تغییرات در کشور امیدوار نیست.

برنامه‌ریزی بازار سرمایه در مسیر هوشمندسازی

حسین فهیمی، مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از اهمیت طراحی هوشمند پیش از تلاش برای تحقق اقتصاد هوشمند سخن گفت و تصریح کرد: اگر قرار باشد اقتصاد هوشمند داشته باشیم باید ابتدا زیرساخت‌های آن را به شکل هوشمند طراحی کنیم، باید قراردادهای هوشمند، روابط هوشمند و انسان هوشمند داشته باشیم.

وی حاکمیت و تعاملات هوشمند را مؤلفه اجتناب‌ناپذیر اقتصاد هوشمند دانست و تأکید کرد: همواره شاهد بودیم که هرگاه اجماع تئوریک در بین نخبگان اتفاق بیفتد، دولت با آن همراهی کرده است، این مسئله را در خصوصی‌سازی بانکداری نیز شاهد بودیم. البته این‌که چه میزان از روند خصوصی‌سازی رضایت داشته باشیم، موضوع دیگری است. بنابراین می‌توان در مورد تحقق اقتصاد هوشمند نیز امیدوار بود.

فهیمی اعتقاد دارد تنظیم اقتصاد هوشمند ما را به کارآیی بیشتر، افزایش نوآوری و کاهش هزینه‌ها می‌رساند که بیانگر اهمیت این موضوع است. وی ادامه داد: با توجه به جایگاه اقتصاد هوشمند، بازار سرمایه حرکت به سوی آن را آغاز کرده و در گام اول هوست دیجیتال را مورد توجه قرار داده است. در این رابطه پلتفرمی طراحی شده که در حال تکمیل بوده و می‌تواند پایگاه قابل دسترسی از اطلاعات هویتی فرد باشد و دیگر نیازی به ثبت چندباره این اطلاعات در هر مراجعه نباشد.

مدیرعامل و عضو هیات مدیره شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه افزود: این پلتفرم با پایگاه‌های داده کشور ارتباط مکانیزه و در لحظه‌ای دارد که به صورت هم‌زمان اطلاعات وارد شده افراد را راستی آزمایی می‌کند و دیگر نیازی به دریافت مدارک افراد ندارد. بدین ترتیب می‌توان سرعت خدمات‌دهی به افراد را افزایش داد.

بر اساس گفته‌های او این روند در حوزه دارایی‌های دیجیتال و هوشمند سازی قراردادها نیز در دستورکار قرار دارد.

سهم بخش خصوصی واقعی از بازار سرمایه ناچیز است

در این بین محسن عامری، مدیر مرکز سرمایه‌گذاری اتاق ایران با بیان این سوال که بازار سرمایه تا چه حد می‌تواند به توسعه اقتصاد هوشمند کمک کند، تصریح کرد: اینکه بازار سرمایه برای تحقق اقتصاد هوشمند اقدامات اجرایی خود را آغاز کرده جای امیدواری دارد. اما با نگاهی به آمار و داده‌ها می‌توان متوجه شد که تنها 15 تا 20 درصد کل تأمین مالی از طریق بازار سرمایه انجام می‌شود. از این بین کمتر از 20 درصد تأمین مالی‌ها مربوط به بخش خصوصی واقعی است.

وی افزود: در بودجه سال 99 با توجه به مشکلات ناشی از تحریم بخش قابل‌توجهی از منابع بودجه قرار است از طریق انتشار اوراق بهادار تأمین شود، از سوی صندوق‌های تأمین مالی بازار سرمایه ملزم هستند تا 50 درصد این اوراق را بخرند. در این شرایط به نظر، سال آینده وضعیت بدتری برای تأمین مالی داشته باشیم. حال باید دید راهکار بازار سرمایه برای در این رابطه چه خواهد بود؟

ضرورت دسترسی به اطلاعات برای رسیدن به اقتصاد هوشمند

حمیدرضا احمدیان، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات از اقدامات بازار سرمایه در حوزه دیجیتالی شدن، اظهار امیدواری کرد و گفت: نباید این اقدامات را نادیده گرفت. هر چند هنوز فضای بازار سرمایه برای بسیاری ناشناخته است.

وی بر این باور است بخش قابل‌توجهی از آنچه امروز در بازار سرمایه به عنوان اطلاعات غیرقابل انتشار شناخته می‌شود، تا این حد حساس نبوده و می‌توان با انتشار آنها بخش زیادی از مشکلات موجود را برطرف کرد.

احمدیان تصریح کرد: آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، توجه به شاخص‌های اقتصاد هوشمند و تعریف پروژه برای بهبود وضعیت آن شاخص است. نباید در این مورد به دنبال پروژه بود بلکه لازم است شاخص‌های مطرح را دنبال کنیم.

احمدیان همچنین نگاه ویژه بر اهمیت داده‌ها، اطلاعات و دسترسی آسان به آنها داشت و آن را لازمه بروز اقتصاد هوشمند دانست.

افزایش آگاهی مردم نسبت به شاخص‌های هوشمندسازی

در ادامه سادینا آبایی، نایب‌رئیس کمیسیون احداث و خدمات فنی مهندسی اتاق ایران، از وجود اقتصاد دولتی و تلاش برای هوشمند سازی این اقتصاد سخن گفت و یادآور شد: برای تحقق اقتصاد هوشمند، مؤلفه انسان و شهروند جایگاه ویژه‌ای دارد. این افراد باید نسبت به شاخص‌های هوشمند سازی اقتصاد آگاه باشند و آنها را بشناسند درحالی‌که متأسفانه این آگاهی هنوز شکل نگرفته است.

به باور این فعال اقتصادی هنوز قوانین با این رویکرد همسو نشده و مسئولان کشور نیز با این رویکرد برنامه‌ریزی نمی‌کنند. نبود هماهنگی و یکپارچگی در این بخش مانع از تحقق اقتصاد هوشمند خواهد شد.

وی از نگاه‌های جزیره‌ای و رویکردهای سلیقه‌ای انتقاد کرد و خواستار حذف این نوع دیدگاه‌ها در اقتصاد شد.

گفتنی است، بر اساس اظهارات محمدرضا طلایی، رئیس کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق ایران این نشست دومین از سلسله نشست‌هایی است که طبق برنامه‌ریزی‌ها در این حوزه برگزار خواهد شد. او هدف از برگزاری این نشست را بررسی مشکلات و آشنایی و برنامه‌ریزی برای حل آنها عنوان کرد و گفت: اتاق ایران در تلاش است با توجه به اهمیت بروز تحولات نو در اقتصاد کشور، مسئولان و تصمیم گیران را دور هم جمع کند تا برای رسیدن به هدف، هم‌افزایی و هماهنگی لازم را ایجاد کند.