نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای و کاهش تعداد کامیون‌های فرسوده در کشور از محل واردات کامیون‌های تا ۳ سال کارکرده اروپایی پس از آنکه با مشکل حجم انبوه کامیون‌های دپوشده در انبار گمرکات روبه‌رو شد، سبب شد تا از اواخر شهریور امسال دادستان تهران به این موضوع ورود کرده و دستوراتی برای رفع مشکلات و تسریع ترخیص آنها صادر کند.
اگرچه این روند تا حدودی بهبود یافته، اما بر خلاف دستور دادستان تهران که قرار بود، تا پایان مهر ماه، کامیون‌های مانده در انبارهای گمرکات تعیین تکلیف و ترخیص شوند، به گفته داریوش امانی معاون وزیر راه و شهرسازی و رئیس سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای احتمالاً تا پایان امسال این روند ترخیص به طول می‌انجامد.
در حال حاضر غول‌های آهنین فرسوده در جاده‌ها هم به کشته‌های سوانح جاده‌ای دامن زده‌اند، هم در افزایش هدررفت سوخت به دلیل مصرف تا دو برابری سوخت یارانه‌ای در کامیون‌های فرسوده نسبت به نوساز سهیم‌اند و هم در تخریب جاده‌ها مشارکت می‌کنند. بر اساس اعلام سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، سهم کامیون‌ها از سوانح جاده‌ای ۱۴ درصد است.
هدررفت سالانه ۲۷ هزار میلیارد تومان سوخت با تردد کامیون‌های فرسوده
میزان مصرف سوخت کامیون‌های فرسوده ۳۰ تا ۴۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر و کامیون‌های نوساز ۱۵ تا ۲۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است که تفاوت ۲۰ لیتری (هدررفت سوخت) دارند؛ از سوی دیگر ۲۰۰ هزار دستگاه کامیون فرسوده در جاده‌های کشور تردد دارند که میزان متوسط پیمایش هر کامیون سالانه ۸۰ هزار کیلومتر است.
بنابراین سالانه هدررفت یک میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر گازوئیل یارانه‌ای در کشور داریم؛ نرخ گازوئیل بر اساس فوب خلیج فارس حدود ۶.۷ سنت است که با احتساب هر دلار ۲۵ هزار تومان، حدود ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان برای هر لیتر خواهد بود.
با این حساب سالانه به دلیل تردد کامیون‌های فرسوده در کشور حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان هدر می‌رود.
آمار منتشر از سوی ایران‌خودرودیزل با نماد خاور در سامانه کدال نشان می‌دهد که این شرکت در ۶ ماهه نخست امسال ۱۸۵۴ دستگاه کامیون سنگین تولید و ۱۸۰۳ دستگاه به فروش رسانده است.
آمار تولید کامیون سبک این شرکت در سال جاری صفر بوده است.
سایپادیزل با نماد خکاوه نیز در ۶ ماهه نخست امسال ۵۰۳ دستگاه کامیون تولدی کرده که همه آنها سبک و زیر ۱۰ تن هستند این در حالی است که تردد کامیون‌های سبک در جاده‌های کشور صرفع اقتصادی ندارد و برای اقتصادی شدن، باید بالای ۱۰ تن باشند.
تنها ۲۰ درصد نوسازی با واردات است و ۸۰ درصد آن از محل تولید داخل خواهد بود
صدرالله بمانا، دبیر کارگروه نوسازی ناوگان جاده‌ای در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آخرین وضعیت واردات کامیون‌های ۳ سال کارکرد از گمرک گفت: تا پایان هفته گذشته دو هزار دستگاه ترخیص شده است. فرایند ترخیص روی روال افتاده و سرعت گرفته است.
وی افزود: نهادهای ذی‌ربط در گمرکات اجرایی تهران، شهریار، اردبیل، زنجان، اصفهان، شیراز و مشهد مستقر شده‌اند.
او درباره واردات کامیون‌های جدید اروپایی گفت: آمار دقیقی نداریم چرا که کامیون‌ها وارد مرز شده و در گمرک می‌مانند. به جای آنکه خریدار به آلمان یا ترکیه برود تا کامیون بخرد از وارد کنندگان در مرز خریداری کرده و سپس ثبت سفارش خرید می‌کنند. واردکننده نیز شرکت حمل و نقلی است که سفارش واردات از خریدار دریافت کرده است. از این رو آمار واردات زمانی دقیق می‌شود که در سامانه گمرک به ثبت برسد.
دبیر کارگروه نوسازی ناوگان جاده‌ای ادامه داد: آنچه سازمان راهداری آمار دارد تعداد ترخیص کامیون‌های پلاک گذاری شده است. از ۲ هزار دستگاه کامیون ترخیصی، ۸۰۰ دستگاه شماره گذاری شده است. همچنین سه هزار دستگاه کامیون فرسوده برای اسقاط معرفی نامه دریافت کرده‌اند که ۲ هزار دستگاه را ناجا تأیید کرده است.
مشاور سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای در امور نوسازی ناوگان افزود: مشکلات ارزی واردات کامیون‌های ۳ سال کارکرد اروپایی برطرف شده و دیگر نیازی به ارائه ضمانت نامه بانکی برای این کامیون‌ها نیست چون به کامیون‌های وارداتی نه ارز دولتی تعلق می‌گیرد و نه نیمایی و صرفاً منشأ خارجی دارد یا از محل ارز صادرات وارد کشور می‌شوند.
بمانا درباره حل مشکل ارائه خدمات پس از فروش به کامیون‌های وارداتی تصریح کرد: ایران خودرو دیزل ۹۰ دستگاه بنز وارداتی را تأیید کرد و خدمات پس از فروش آنها را برعهده گرفت که امکان ترخیص فراهم شد.
چرا ایران‌خودرودیزل با واردات کامیون مخالف است؟
وی در پاسخ به این پرسش که چرا م ایران خودرو دیزل با واردات کامیون‌های اروپایی مخالف است گفت: اولاً این خودروها، خودروهای عمومی هستند و در تمام دنیا خودروهای عمومی با بالاترین کیفیت ساخته می‌شوند لذا کارکرد واقعی آنها تا ۱۵ سال است. بخصوص که استانداردهای معاینه فنی اروپا بسیار سختگیرانه است.
بمانا گفت: دوم اینکه ۲ سال از ۳ سال کارکرد کامیون‌های وارد شده دارای گارانتی بسیار قوی بوده است که نشان می‌دهد کارکرد این کامیون‌ها چندان بالا نیست.
وی ادامه داد: سوم اینکه جاده‌های اروپا اکثراً آزادراه و بزرگراه هستند و کامیون‌ها در جاده‌های با استانداردهای بالا تردد داشته‌اند.
به گفته دبیر کارگروه نوسازی ناوگان جاده‌ای موارد مذکور نشان می‌دهد واردات کامیون‌های اروپاییضربه‌ای به تولید داخل نمی‌زند.
اروپا کامیون‌های چینی مونتاژ داخل را راه نمی‌دهد
وی خاطرنشان کرد: کامیون‌های تولید داخل عمدتاً سبک و زیر ۱۰ تن هستند ما تکنولوژی تولید کامیون سنگین را نداریم. از سوی دیگر عمده کامیون‌های تولید داخل، به صورت واردات قطعات از چین و سپس مونتاژ آن در داخل است چون ما تکنولوژی تولید گیربکس یا کامپیوتر این کامیون‌ها را نداریم.
دبیر کارگروه نوسازی ناوگان جاده‌ای تاکید کرد: کامیون‌هایی که وارد کرده‌ایم کمتر در داخل تردد دارند و عمدتاً برای ترانزیت است چون اروپا اجازه ورود کامیون‌های چینی که در ایران تولید می‌شود را نمی‌دهد. این در حالی است که در کشورهای همسایه شرقی ما صد در صد کامیون‌های اروپایی هستند و به راحتی وارد کشورهای اروپایی می‌شوند.
وی تاکید کرد: کامیون‌هایی که وارد می‌شود مازاد نیست بلکه رفع کمبود است و به ازای واردات هر دستگاه، یک کامیون فرسوده اسقاط می‌شود. ۲۰ درصد نیاز نوسازی ناوگان را با واردات برطرف می‌کنیم و ۸۰ درصد از محل تولید داخل است.
واردات کامیون اروپایی متوقف شود، قیمت کامیون‌های موجود به ۱۰ میلیارد تومان می‌رسد
مشاور سازمان راهداری تاکید کرد: اگر طرح واردات کامیون اروپایی متوقف شود شاهد افزایش قیمت کامیون خواهیم بود. سال گذشته ولوو اچ اف ۷ میلیارد تومان بود با آغاز واردات به ۳.۵ میلیارد تومان کاهش یافت ولی چون در حال حاضر تولید داخل نداریم و واردات هم کمرنگ شد فعلاً به ۴ تا ۴.۵ میلیارد رسیده است اما اگر به طور کامل طرح واردات کامیون اروپایی متوقف شود مطمئن باشید قیمت کامیون با بالای ۱۰ میلیون تومان می‌رسد. همچنین فرسودگی بیشتر شده، در ترانزیت به مشکل می‌خوریم و تصادفات و تلفات جاده‌ای نیز افزایش خواهد یافت.
بمانا بیان کرد: در تابستان امسال کالاهای اساسی در بنادر دپو شده بود و کامیون برای حمل آنها کم داشتیم؛ سازمان راهداری مجبور شد همه کامیون‌ها را بسیج کند تا حمل کالای غیراساسی متوقف شده و کامیون‌ها به حمل کالاهای اساسی اقدام کنند. بنابراین مشکل کمبود کامیون داریم.
وی ادامه داد: اگر قانون واردات کامیون‌های اروپایی به طور کامل اجرا شود نهایتاً سالانه ۲ هزار دستگاه وارد خواهد شد و مجموعاً به ۷ هزار دستگاه می‌رسد در حالی که سالانه نیاز به حداقل نوسازی ۳۰ هزار دستگاه داریم تا کل ناوگان ما نوسازی شود اما آیا شرکت‌های خودروساز ما توان تولید سالی ۳۰ هزار کامیون سنگین را دارند؟
دبیر کارگروه نوسازی ناوگان جاده‌ای تصریح کرد: از سال ۹۵ قرار شد طرح نوسازی ۶۵ هزار دستگاه کامیون فرسوده از محل ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید در ۳ سال اجرا شود اما تنها در این سه سال ۵ هزار دستگاه کامیون از سوی تولید کنندگان داخلی تحویل شد.
وی خاطرنشان کرد: به دستور رستم قاسمی و سیدرضا فاطمی امین وزرای راه و شهرسازی و صنعت، معدن و تجارت طرح جدیدی برای نوسازی ناوگان جاده‌ای از سوی سازمان راهداری تدوین شده و قرار است در شورای اقتصاد مطرح و تصویب شود. بر این اساس ۱۳۶ هزار کامیون، ۲۲ هزار مینی‌بوس و ۹ هزار دستگاه اتوبوس فرسوده از محل تولید داخل نوسازی خواهند شد. مشکلات طرح‌های قبلی در طرح جدید رفع شده است.