مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارشی با عنوان «استراتژی توسعه جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک» منتشر کرد.
در این گزارش ابتدا اهمیت استراتژیک جزایر سه‌گانه به این شرح بررسی شده است:
1-موقعیت جغرافیایی جزایر در ارتباط با تنگه هرمز که 20 درصد از نفت جهان از آن عبور می‌کند، مهم است؛ جزایر به عنوان زنجیره دفاعی و امنیتی ایران در خلیج‌فارس عمل کرده و تمام شناورهای عبوری از ورودی تنگه تا مقاصد مورد نظر را تحت کنترل قرار می‌دهد. این سه جزیره همراه با جزایر هرمز، لارک، قشم، تنب‌ها و ابوموسی، زنجیره دفاعی- امنیتی ایران در خلیج‌فارس را شکل داده‌اند.
2- منابع طبیعی: از آنجا که هر سه جزیره دارای آب‌های سرزمینی هستند، قلمرو سرزمینی ایران را در منطقه خلیج‌فارس گسترش داده و این گسترش قلمرو در ارتباط با ذخایر نفتی پیرامون جزایر، زمینه بهره‌برداری ایران را از این منابع فراهم کرده است. علاوه بر منابع نفتی، منابع معدنی بستر دریا را در این بخش دارای اهمیت است.
3-پیشینه تاریخی و حقوقی: مالکیت ایران بر سه جزیره براساس اسناد تاریخی و حقوقی متعدد مورد تاکید قرار گرفته و این مساله در معاهدات بین‌المللی مورد توجه بوده است. لذا پاسداری از این جزایر به عنوان بخشی از خاک ایران بر بازنمایی هویتی شهروندان ایران تاثیرگذار است.
باتوجه به اهمیت استراتژیک جزایر لازم است اقدامات پیشنهادی زیر برای توسعه آنها مورد توجه تصمیم‌گیران و برنامه‌ریزان کشور قرار گیرد.
الف- توسعه زیرساخت‌ها در بخش‌های سه‌گانه
- ساخت بنادر مجهز، فرودگاه‌های کوچک جهت توسعه ارتباط پیوسته و مستمر این جزایر با سرزمین اصلی
- افزایش ظرفیت تأمین آب شیرین از طریق آب‌شیرین‌کن‌ها، برای توسعه جزایر
- ایجاد زیرساخت‌های گردشگری شامل اقامتگاه‌ها و مراکز تفریحی برای جذب گردشگر بویژه در فصول پاییز و زمستان. جذب گردشگر باید با توجه به ظرفیت‌های اکولوژیکی جزایر بدون وارد کردن خسارت‌های زیست‌محیطی باشد.
ب- حفاظت از محیط زیست
- با توجه به اینکه وسعت جزایر اندک است، ضرورت دارد پایداری زیست‌محیطی آنها مورد توجه جدی برنامه‌ریزان قرار گیرد. هر سه جزیره سیستم اکولوژیکی به شدت حساسی را دارا هستند و هر نوع برنامه توسعه‌ای بدون توجه به ظرفیت‌های اکولوژیکی، صدمات جبران ناپذیری بر آنها وارد خواهد کرد.
- این جزایر می‌تواند به عنوان مناطق حفاظت‌شده دریایی و خشکی مورد توجه قرار گیرد.
- از آنجا که وسعت جزایر محدود است اجرای طرح‌های مدیریت پسماند و کاهش آلودگی دریایی از ابتدای اجرای طرح توسعه جزایر مورد توجه قرار گیرد.
- تأسیس مرکزی تحت عنوان مرکز تحقیقات محیط‌زیست خلیج‌فارس با هدف بررسی تحقیقات مرتبط با پایداری اکولوژیکی و جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی خلیج‌فارس.
ج- تقویت اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری
- یکی از استراتژی‌های توسعه جزایر، تقویت اقتصادی و جذب سرمایه‌گذاری است. با توجه به اختلاف مالکیت جزایر، جذب سرمایه‌گذاری از بخش خصوصی داخلی اولویت دارد و سرمایه-گذاران خارجی تمایل به سرمایه‌گذاری در جزایر را نخواهند داشت.
- توسعه صنایع تبدیلی شیلات یکی دیگر از استراتژی‌های تقویت اقتصادی جزایر محسوب می‌شود. قرارگیری جزایر در میانه خلیج‌فارس، پتانسیل شکل‌گیری صنایع تبدیلی شیلات را توجیه می‌کند.
- اکوتوریسم؛ از آنجا که بیشترین جمعیت ایران در عرض‌های شمالی کشور پراکنده است، این جزایر پتانسیل بسیار بالایی برای جذب گردشگر در فصول سرد سال را دارا هستند. حضور گردشگران در جزایر، زمینه خودآگاهی ملی و حساسیت نسبت به محافظت و حراست از آنها را تقویت خواهد کرد. لذا در حوزه برنامه‌ریزی، اولویت اصلی به جذب گردشگر اختصاص دارد.
- بهره‌گیری از انرژی‌های تجدیدپذیر (خورشیدی و بادی)؛ با توجه به وسعت محدود جزایر و نیاز به انرژی، توصیه می‌شود از استقرار سیستم‌های سنتی جهت تأمین انرژی در جزایر پرهیز شود و انرژی‌های تجدیدپذیر مورد توجه قرار گیرد.
د- تعاملات دیپلماتیک و بین‌المللی
- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و کاهش تنش‌ها از طریق دیپلماسی فعال، یکی از اولویت‌های اساسی دستگاه دیپلماسی کشور است.
- استفاده از ظرفیت نهادهای بین‌المللی برای تأیید حقوق مالکیت ایران بر جزایر سه‌گانه با تکیه بر اسناد و مدارک تاریخی مالکیت ایران می‌تواند بر کاهش تنش‌های بین ایران و امارات متحده عربی تاثیرگذار باشد.
ه- تقویت مشارکت جوامع محلی
- آموزش و توانمندسازی نیروی کار محلی، از طریق تأسیس مراکز حرفه‌ای و استقرار نهادهای علمی و یا شعبه‌های مراکز آموزشی دانشگاهی و تحقیقاتی که توانمندسازی جوامع محلی را مدنظر قرار دهند.
- توسعه خدمات عمومی مانند بهداشت، آموزش در جزیره ابوموسی برای ساکنان بومی.
و- نگهداشت زیرساخت‌های نظامی و امنیت
- با توجه به اختلافات ایران و امارات بر سر مالکیت جزایر، ضرورت دارد زیرساخت‌های نظامی موجود حفاظت شود.
متن کامل گزارش «استراتژی توسعه جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک» را از اینجا بخوانید.