وزارت خزانه‌داری ایالات متحده چهارشنبه هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که دولت آمریکا مجوز فروش هواپیماهای مسافری به ایران را برای شرکت‌های ایرباس و بویینگ صادر کرده است.
مجوز اوفک در شرایطی بعد از 9 ماه از اجرای برجام صادر شد که تا پیش از این به گفته مقامات وزارت راه و شهرسازی، خزانه‌داری آمریکا تنها مانع خرید هواپیما بوده است. بنا به اظهارنظر دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی در مردادماه، «با اجرایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و لغو تحریم‌ها، باید وزارت خزانه‌داری آمریکا نسبت به صدور مجوزهای لازم برای خرید هواپیما توسط شرکت‌های ایرانی سرعت عمل بیشتری نشان می‌داد.»
پیش از این و در نشست کاپا، وزیر راه و شهرسازی درباره نهایی شدن قرارداد با ایرباس و چگونگی رفع موانع بانکی و مالی قرارداد گفته بود: «این مذاکرات برای نهایی شدن به تایید اوفک احتیاج دارد و نهایی شدن این قرارداد تنها تقاضای تهران نیست، بلکه تقاضای جامعه جهانی است.»
به‌دنبال آن، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی هم در دومین اجلاس تامین مالی صنعت هوانوردی ایران در تهران (کاپا)، تاکید کرده بود: «امروز ما انتظار داریم مجوز دولت آمریکا برای فروش بویینگ، ایرباس و ای‌تی‌آر به ایران تا پایان ماه سپتامبر (کمتر از دو هفته دیگر) صادر شود».
اما در کمتر از این بازه زمانی، وزارت خزانه‌داری آمریکا دو مجوز را صادر کرد. در این خصوص، سخنگوی فارسی‌زبان وزارت خارجه آمریکا فروش هواپیما به ایران را یک تابوشکنی خوانده است. این اظهارنظر ساعتی بعد از سخنرانی رییس‌جمهور ایران بود که ایالات متحده را به اهمال در اجرای تعهدات آمریکا بعد از توافق هسته‌ای متهم کرد. اما سحر نوروززاده، عضو تیم سیاست‌گذاری جان‌کری و سخنگوی کنونی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا گفت: «آمریکا به همه تعهدات خود در برجام پایبند بوده است.»
نوروززاده در پاسخ به همزمانی اجازه وزارت خزانه‌داری آمریکا برای فروش هواپیما به ایران و سفر حسن روحانی به نیویورک نیز گفت: «این موضوع از قبل برنامه‌ریزی نشده بود.»
مذاکرات رنگ و بوی تازه گرفت
حال در این شرایط، به باور علی عابدزاده، رییس سازمان هواپیمایی کشوری، «با صدور مجوز اوفک، راه‌های اولیه ورود هواپیما هموار شده است و شرکت‌های هواپیمایی دولتی و خصوصی می‌توانند از فرصت به دست آمده استفاده و نسبت به افزایش ناوگان خود و نوسازی آن اقدام کنند.»
در همین راستا، وزیر راه و شهرسازی با اشاره به خرید هواپیماهای نو از بوئینگ و ایرباس گفت: «آمریکا به خواست جامعه جهانی تن داد و لابی قدرتمند صهیونیست‌ها هم نتوانست مانع بزرگ‌ترین خرید صنعت هوانوردی ایران شود.»
به‌دنبال این اتفاق، مذاکرات با شرکت‌های بزرگ هواپیمایی رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفته است؛ به طوری که عباس آخوندی با حضور در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرد: «مجوزها از اوفک اخذ شده که پس از ۴۰سال تحریم خرید بوئینگ، می‌توانیم مستقیم از این شرکت هواپیماسازی خرید کنیم که این اتفاق بسیار بزرگی در صنعت هوانوردی و تجارت بین‌المللی ایران است.»
وی با اشاره به زمان تحویل هواپیماها بیان کرد: «طبق مفاد قرارداد، تحویل این هواپیماها در سال ۲۰۱۶ شروع می‌شود و تا هشت سال، این روند ادامه خواهد داشت و امیدواریم در پاییز یا زمستان، اولین هواپیما را وارد ایران کنیم. اولین سری هواپیماها از هر دو شرکت ایرباس و بوئینگ نیز تحویل ایران‌ایر خواهد شد.»
چراغ سبز دولت اوباما به بوئینگ
در این فضا، شرکت هواپیماسازی بوئینگ اعلام کرد: «مجوزی از دولت آمریکا دریافت کرده که به این شرکت اجازه می‌دهد هواپیمای مسافربری به ایران بفروشد و این مجوز بخشی از ابهامات را رفع می‌کند.»
این چراغ سبز دولت اوباما به این شرکت هواپیماسازی آمریکایی اجازه می‌دهد تا قرارداد فروش بیش از 100 فروند هواپیمای مسافربری به ایران که موضوع آن به موجب یادداشت تفاهم امضا شده با شرکت ایران‌ایر در ماه ژوئن مطرح شده بود را نهایی کند.
بوئینگ اعلام کرد: «ما این مجوز را دریافت کرده‌ایم و همچنان در حال مذاکره با ایران‌ایر برمبنای یادداشت تفاهم قبلی هستیم. هرگونه موافقت‌نامه نهایی فروش باید منطبق بر مجوز صادر شده باشد.»
آخرین هواپیماهایی که شرکت بوئینگ به ایران تحویل داده است، شامل جامبو جت های 747 است که در سال 1977 یعنی 2 سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به ایران تحویل داده شده است.
پایان مذاکرات با ایرباس؟
در حال حاضر مذاکرات با ایرباس فرانسه نیز در بخش مالی و فنی به پایان رسیده و با صدور مجوز وزارت خزانه‌داری آمریکا، تا پایان سال 2016 اولین سری هواپیماهای نو وارد ناوگان هوایی ایران خواهد شد.
سخنگوی شرکت ایرباس تایید کرده که این شرکت دو مجوز از دولت آمریکا برای فروش هواپیما به ایران را دریافت کرده است. هرچند ایرباس یک شرکت آمریکایی نیست، اما با توجه به اینکه تعداد زیادی از قطعات به کار رفته در هواپیماهای این شرکت ساخت شرکت‌های آمریکایی است، این شرکت نیازمند کسب مجوز از دولت آمریکا بود. ایران قرار است 111 فروند هواپیما از ایرباس خریداری کند.
البته بلافاصله بعد از اعلام خبر موافقت اوفک با قرداد خرید هواپیما از ایرباس و بویینگ، عضو ارشد مذاکره کننده تیم هوایی ایران از آغاز مذاکرات رسمی با ام آرجی و هم چنین امبرائر بزریل، خبر داد و گفت: «در حال مذاکرات اولیه با امبرائر بزریل هستیم که هواپیماهایی شبیه ای‌تی‌آر ایتالیا تولید می‌کند.» همچنین قائم مقام وزیر راه و شهرسازی از پیگیری مذاکرات ایران با شرکت میتسوبیشی ژاپن برای خرید هواپیماهای این شرکت در آینده نزدیک خبر داد.
در این میان، به گفته اصغر فخریه‌کاشان، «ایران موافقت‌نامه‌ای با یک شرکت لیزینگ هواپیما به ارزش ١٠ میلیارد دلار برای تامین مالی قرارداد با ایرباس دارد و این موافقت‌نامه در چند روز آینده امضا خواهد شد.»
هزینه خرید هواپیما
بر اساس گزارش اتاق بازرگانی تهران، مسوولان شرکت فرانسوی ایرباس و سازمان هواپیمایی ایران هم‌اکنون به دنبال بستن قرارداد برای خرید 6 نوع هواپیمای ایرباس هستند که شامل موارد زیر است: «21 فروند هواپیمای A320ceo FAMILY، به قیمت بین‌المللی 98 میلیون دلار و با ظرفیت 168 تا 184 صندلی؛ 24 فروند هواپیمای A320neo FAMILY، به قیمت بین‌المللی 107.3 میلیون دلار و با ظرفیت 168 تا 184 صندلی؛ 27 فروند هواپیمای A330ceo FAMILY، به قیمت بین‌المللی 231.5 میلیون دلار با ظرفیت 330 صندلی، 18 فروند هواپیمای A330neo (-900)، به قیمت بین‌المللی 287.7 میلیون دلار با ظرفیت 280 تا 440 صندلی؛ 16 فروند هواپیمای A350-1000با قیمت بین‌المللی 355.7 میلیون دلار و ظرفیت 280 تا 360 صندلی و 12 فروند هواپیمای A380، به قیمت بین‌المللی 432.6 میلیون دلار و با ظرفیت 520 صندلی.
از طرفی با اعلام مسوولان شرکت آمریکایی بوئینگ، سازمان هواپیمایی ایران به دنبال بستن قرارداد برای خرید 3 مدل هواپیمای بوئینگ است که شامل بوئینگ ۷۳۷، به قیمت بین‌المللی 51.5 میلیون تا 87 میلیون دلار بسته به مدل و با ظرفیت 85 تا 215 مسافر؛ بوئینگ 787 دریم لاینر، به قیمت بین‌المللی 146 تا 200 میلیون دلار بسته به مدل و با ظرفیت 210 تا 330 مسافر و بوئینگ 777 به قیمت 258 تا 315 میلیون دلار است.
برآورد موسسه اعتبارسنجی مودیز نشان می‌دهد ایران قادر به خرید مقادیر قابل توجهی هواپیما از شرکت‌های هواپیماساز خواهد بود و این چشم‌انداز موجب رشد 3 درصدی میزان تقاضا در این صنعت در یک دهه آینده خواهد شد که معادل 400 تا 500 فروند هواپیما برای شرکت‌های ایرانی است.