در گزارش «گریز از دام درآمد متوسط: تحلیلی بین کشوری بر مبنای الگوهای ارتقا صنعتی» ترجمه شده در مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، به بررسی موشکافانه الگوهای توسعه صنعتی در برخی کشورهای دارای تجربه موفق در این زمینه پرداخته شده است. به‌طور مشخص این مقاله الگوهای توسعه اقتصادی چین را در دو دوره پیش و پس از اصلاحات اقتصادی سال ۱۹۷۸ تحلیل و بررسی می‌کند.
این گزارش همچنین الگوی توسعه صنعتی در ژاپن، تایوان، کره جنوبی و کشورهای آمریکای لاتین را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و به این سؤال پاسخ می‌دهد که چرا تعداد اندکی از کشورهای آسیایی قادر به گریز از دام درآمد پایین و متوسط و پیوستن به اقتصادهای با درآمد بالا بوده‌اند، درحالی‌که بسیاری از اقتصادهای بازاری (به‌ویژه کشورهای آمریکای لاتین و اروپای شرقی) علی‌رغم برخورداری از منابع طبیعی غنی‌تر، موقعیت‌های ژئوپلیتیکی مطلوب‌تر و پذیرش اجماع واشنگتن در زمینه‌های «بازارگرایی، خصوصی‌سازی، آزادسازی، مقررات‌زدایی و مردمی‌سازی»، از عهده این مهم برنیامده‌اند.
گزارش ترجمه شده در مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نشان می‌دهد که استراتژی اولویت دادن به صنایع سنگین و با محوریت مناطق شهری در مراحل اولیه توسعه به‌صورت تاریخی در موارد متعددی ازجمله اصلاحات اقتصادی چین 1950-1978 و بسیاری از اقتصادهای بازار، مانند هند و سایر کشورهای تازه استقلال‌یافته و نیز تقریباً تمام کشورهای آمریکای لاتین پس از جنگ جهانی دوم در دستور کار قرار گرفت و تقریباً بدون استثنا با شکست نسبی روبه‌رو شد.
در اولویت قرار دادن صنایع آهن و فولاد، ماشین‌آلات، خودرو و سایر صنایع سرمایه‌بر، ساختار موجود و مزیت نسبی چین را به چالش کشید. هنگامی‌که ۹۰ درصد جمعیت در مناطق روستایی فقیر زندگی می‌کنند، ارزان‌ترین عامل تولید، به‌جای سرمایه، باید نیروی کار باشد؛ بنابراین، محصول تولید شده با استفاده از فناوری‌های سرمایه‌بر برای رقابت در بازار بین‌المللی در آن زمان بیش‌ازحد گران بوده و چنین صنایعی به صنایع غیرسودآور و زیست ناپذیر بدل می‌شود.
این گزارش تأکید می‌کند که صنعتی شدن سریع چین پس از اصلاحات بازار محور که در سال 1978 شروع شد، عمدتاً ناشی از آن بود که این کشور همان توالی درست توسعه‌ای را درک و دنبال کرد که ژاپن و ببرهای آسیایی از طریق ارتقاء صنعتی تدریجی از مناطق روستایی به مناطق شهری، از صنایع سبک به صنایع سنگین، از تولیدات صنعتی کاربر به صنایع سرمایه‌بر و از تقلید فناوری به نوآوری دنبال کرده بودند.
درواقع مطالعات این کار پژوهشی نشان می‌دهد که رقابت بازاری در چنین فرآیند تکاملی مسلماً حیاتی است اما نیروهای بازار به دو دلیل نمی‌توانند به‌تنهایی از عهده این کار برآیند: اول اینکه بازار خود یک کالای عمومی است که ایجاد آن بسیار پرهزینه است و دوم اینکه ایجاد بازار مستلزم استراتژی‌های توسعه و سیاست‌های صنعتی درست است.
مستندات این گزارش نشان می‌دهد که توالی توسعه‌ای مذکور به‌صورت مشابهی تقریباً در تمامی کشورهای درحال‌توسعه‌ای که به‌عنوان الگوهای موفق صنعتی شدن شناخته می‌شوند، تکرار شده است. در مقابل، اقتصادهایی که در دام درآمد پایین یا دام درآمد متوسط گرفتار بودند از مراحل متوالی ارتقاء صنعتی که بالا معرفی شد، پیروی نکردند.
همچنین این گزارش مستندات جالبی از نقش توسعه روستایی و جایگاه صنایع اشتغال‌آفرین در فرآیند توسعه صنعتی جوامع ارائه می‌دهد.
متن کامل گزارش «گریز از دام درآمد متوسط: تحلیلی بین کشوری بر مبنای الگوهای ارتقا صنعتی» را اینجا بخوانید.