در شرایطی که اقتصاد ایران با فشارهای خارجی و محدودیت‌های داخلی متعددی روبه‌رو است، عضو کمیسیون معدن اتاق ایران و رئیس خانه معدن خراسان رضوی تأکید می‌کند تنها با اعتماد واقعی به بخش خصوصی و اصلاح نگاه حاکم بر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی می‌توان از وضعیت موجود عبور کرد. او معتقد است تأثیر روانی تحریم‌ها بیش از جنبه اجرایی آن‌هاست و اگر دولت به پیشنهادهای بخش خصوصی عمل کند، ظرفیت‌های تولید و صادرات کشور دوباره فعال خواهند شد.
غلامرضا نازپرور، عضو کمیسیون معدن اتاق ایران در گفت‌وگو با اتاق ایران آنلاین با اشاره به شرایط دشوار حاکم بر فضای اقتصادی کشور گفت: در یک سال اخیر هرچه جلوتر آمده‌ایم، کار برای فعالان اقتصادی سخت‌تر شده است. شرایط باثباتی در کشور وجود ندارد، به‌ویژه با فعال شدن مکانیسم ماشه که به نظر من تأثیر روانی آن بیش از تأثیر اجرایی‌اش است. فعالان اقتصادی یاد گرفته‌اند چطور در شرایط سخت کار کنند؛ اما انتظار دارند دولت به راهکارهای بخش خصوصی توجه کند، نه اینکه فقط به عنوان یک مشاور شنونده ظاهر شود و هیچ اقدام عملی صورت ندهد.
او افزود: بخشی از ضعف عملکرد بخش خصوصی در سال‌های گذشته به نبود حمایت‌های دولتی بازمی‌گردد. از بخش معدن گرفته تا فرآوری و صادرات، نگاه دولت نباید فقط درآمدی باشد. زمانی صادرکنندگان مورد تشویق قرار می‌گرفتند؛ اما امروز نه‌تنها مشوقی وجود ندارد بلکه صادرکننده جریمه و مشمول عوارض می‌شود. این رویکرد موجب شده تولیدکننده انگیزه صادرات نداشته باشد و بازگشت ارز با دشواری روبه‌رو شود.
به گفته رئیس خانه معدن خراسان رضوی، سیاست‌های ارزی فعلی یکی از موانع جدی فعالیت تولیدکنندگان و صادرکنندگان است، چراکه با وجود ایجاد تالار دوم برای عرضه ارز، هنوز فاصله زیادی با نرخ بازار آزاد وجود دارد. اگر دولت بتواند بخشی از راهکارهای بخش خصوصی را اجرا کند، می‌توان امیدوار بود که فضای تولید و صادرات بهبود یابد. بخش خصوصی آمادگی دارد که نقش خود را به‌خوبی ایفا کند، به شرط آنکه دولت فضای لازم را فراهم آورد.
از جایگاه چهارم جهانی تا عقب‌ماندگی از ترکیه
نازپرور با اشاره به وضعیت صنعت سنگ ساختمانی کشور گفت: در حوزه سنگ، زمانی ایران جایگاه چهارم جهان را داشت؛ اما امروز ترکیه جای ما را گرفته است. ایران از نظر ذخایر و تنوع سنگ ساختمانی ظرفیت بسیار بالایی دارد، به‌ویژه استان خراسان رضوی که یکی از قطب‌های اصلی این صنعت است. با این حال، تحریم‌ها مانع ورود ماشین‌آلات به‌روز و فناوری‌های نو شده‌اند و این مسئله کیفیت فرآوری و ارزش افزوده را کاهش داده است.
این فعال اقتصادی ادامه داد: اگر می‌خواهیم از ارزش افزوده واقعی برخوردار شویم، باید تا پایان زنجیره تولید حرکت کنیم. حضور در نمایشگاه‌های خارجی و ارتباط فعال با بازارهای منطقه‌ای، از جمله عربستان، اهمیت زیادی دارد. هرچند حتی برای حضور در نمایشگاه سنگ ساختمانی عربستان هم نتوانستیم روادید بگیریم، در حالی که ایجاد این ارتباطات در گام اول بر عهده دولت است. ما از استان خراسان قصد اعزام هیات اقتصادی داشتیم؛ به دلیل مشکلات روادید موفق نشدیم. دولت باید نگاه خود را در این حوزه تغییر دهد؛ با این نوع حکمرانی، ظرفیت‌های کشور به درستی استفاده نمی‌شود.
عضو کمیسیون معدن اتاق ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به مشکلات معادن کوچک افزود: دولت نباید نگاه درآمدی به حقوق دولتی معادن داشته باشد. باید بین معادن بزرگ و کوچک تفاوت قائل شد. اکنون بسیاری از معادن کوچک‌مقیاس، دلاری استخراج می‌کنند؛ اما ریالی می‌فروشند و این تناسب ندارد. اگر دولت رفتار و سیاست خود را در این زمینه اصلاح کند، بسیاری از معادن می‌توانند فعال‌تر شوند.
او با انتقاد از سیاست‌های فعلی در حوزه صادرات گفت: در گذشته صادرکنندگان مورد تشویق قرار می‌گرفتند؛ اما امروز باید برای صادرات عوارض پرداخت کنند. این روند باید متوقف شود. اگر اجازه دهند ارز حاصل از صادرات آزادانه به کشور بازگردد و در بازار داخلی به فروش برسد، نرخ ارز به طور طبیعی کاهش می‌یابد. به نظر من علت اصلی افزایش نرخ ارز، سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی است. اینکه صادرکننده را مجبور کنند ارز خود را به نرخ دستوری عرضه کند، راهکار درستی نیست.
سیاست‌گذاری غلط، عامل سقوط صادرات سنگ ساختمانی
رئیس خانه معدن خراسان رضوی یادآور شد: صادرات سنگ ساختمانی ایران زمانی بیش از سه میلیارد دلار بود؛ اما امروز به حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ میلیون دلار کاهش یافته است. در سال‌های قبل از تحریم‌های ۱۳۹۷ و خروج آمریکا از برجام، ایران در این حوزه قدرت مهمی بود، پس از آن ترکیه جای ایران را گرفت. در حالی که تنوع اقلیمی و سنگی ایران بسیار بیشتر از ترکیه است؛ سیاست‌گذاری‌های غلط باعث عقب‌ماندگی ایران شده است.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران تأکید کرد: حتی در حوزه افغانستان نیز عملکرد خوبی نداشته‌ایم. ورود سنگ‌های مرمر افغانستان به ایران ممنوع شده بود، در حالی که این سنگ‌ها مواد اولیه محسوب می‌شوند و می‌توانستند مکمل تولید ایران باشند. هیچ سنگی عین دیگری نیست؛ بافت و رنگ هر سنگ منحصر به همان منطقه است. بنابراین چنین محدودیت‌هایی در واقع نوعی خودتحریمی است که باید برطرف شود.
نازپرور با انتقاد از تناقض میان شعارهای رسمی و عملکرد دولت گفت: بیش از یک دهه است که شعار سال بر محور تولید تعیین می‌شود؛ اما در عمل سیاست‌های دولت برخلاف این شعارهاست. هر جا صحبت از حمایت از تولید شده، در اجرا مشکل داشته‌ایم. اگر تولید تقویت نشود، هیچ پایه‌ای از توسعه اقتصادی پایدار نخواهد ماند.
او تأکید کرد: اعتماد به بخش خصوصی باید واقعی باشد. بخش خصوصی بلد است چگونه در شرایط سخت کار کند. حتی در همین وضعیت دشوار، بسیاری از صادرکنندگان مسیر خود را پیدا کرده‌اند، اما فضای تنگ‌نظرانه مانع رشد آن‌هاست. ایران حدود هفت درصد از ذخایر معدنی جهان را در اختیار دارد در حالی که تنها یک درصد جمعیت جهان را دارد؛ با این ظرفیت عظیم، وضعیت فعلی زیبنده کشور نیست. اگر سیاست‌گذاری‌ها اصلاح شود، می‌توانیم دوباره در مسیر رشد و توسعه قرار بگیریم.