رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران گفت: فرصت‌سوزی‌هایی که در بخش ترانزیت طی سال‌های گذشته رقم خورده، مزیت‌های نسبی کشورمان را در این حوزه مستمراً محدودتر کرده و امروز شاهدیم که رقبا با صرف هزینه‌های هنگفت در تلاش برای جایگزین کردن ایران در این حوزه هستند.
غلامحسین شافعی در دیدار با اعضای کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق مشهد، افزود: صنعت حمل‌ونقل و ترانزیت، امروز با عمده بخش‌های اقتصادی و حتی متن زندگی اجتماعی در پیوند است؛ به‌گونه‌ای که حتی توقف چندساعته این حوزه، چه در عرصه عمومی و چه در بخش اقتصادی، بحرانی جدی را برای تداوم فعالیت جامعه رقم می‌زند و بخش بزرگی از فعالیت‌ها را به تعطیلی می‌کشاند.
او ادامه داد: باوجود این سطح از اهمیت صنعت حمل‌ونقل و ترانزیت، به نظر می‌رسد اولویتی که برای این بخش در عرصه سیاست‌گذاری کشورمان تعریف شده؛ تناسبی با پتانسیل‌های آن ندارد و این روند باعث شده تا ایران در برنامه‌ریزی‌های آینده برای ترانزیت جهانی، سهمی کسب نکند و فرصت‌های این حوزه مستمراً از دست بروند.
شافعی با اشاره به تفاهماتی که اخیراً در سومین مجمع ارتباطات زیرساختی چین و ترکیه در استانبول حاصل شده است، گفت: در این گفت‌وگوها موضوع ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس کاسپین در پروژه راه ابریشم چین مطرح شده است.
رئیس اتاق ایران با بیان اینکه ترکیه تلاش‌های متعددی را برای تقویت کریدور فراخزر جهت انتقال کالا میان شرق و غرب صورت داده است، افزود: با ادغام کریدور ترنس کاسپین در پروژه راه ابریشم، این کریدور با کریدور چین-آسیایمرکزی-غرب‌آسیا که از ایران عبور می‌کند، در رقابت قرار می‌گیرد. تلاش و صرف هزینه‌های مضاعف از سوی رقبا برای قرار گرفتن در کانون‌های ترانزیتی در حالی پیگیری می‌شود که ایران باوجود همه مزیت‌ها در این بخش، به غفلت جدی دچار است.
او اضافه کرد: هم‌زمان چندی پیش در سفر رئیس‌جمهوری چین به کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز مباحثی در خصوص مسیر ترانزیتی و حمل‌ونقل ترکیبی برای تعامل تجاری با این کشورها مطرح شد که بازهم جای ایران در امتداد مسیر مذکور خالی بود.
رئیس اتاق ایران، ضمن تقدیر از پیگیری‌های مستمر مشکلات بخش حمل‌ونقل تجاری در کمیسیون تخصصی مربوطه در اتاق مشهد و انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی، تلاش‌های انجام گرفته را یک مطالبه گری مستمر توصیف کرد و گفت: سال‌هاست که بعضی مشکلات، مستمر و مکرر در جلسات مختلف با مقامات دولتی مطرح و پیگیری می‌شود؛ اما شاهدیم که فهرست این مسائل بعضاً کهنه، همچنان بلندبالاست و باوجود وعده‌های مطرح شده، چاره درستی برای آن اندیشیده نمی‌شود. یکی از این نمونه‌ها در بحث نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای است که گره‌های آن باوجود پیگیری‌های مکرر، همچنان به قوت خود باقی است.
شافعی همچنین با اشاره به تغییرات در نظم جهانی و تعاملات این بخش، اظهار کرد: بروز بعضی اتفاقات، تغییراتی را در مسیرهای ترانزیتی، نیاز بازارهای هدف و … رقم می‌زند که جنگ روسیه و اوکراین از این شمار هستند. در این بازه، با توجه به تغییر مسیر ناوگان‌های حمل‌ونقل جاده‌ای، فرصت‌هایی برای ما فراهم آمده؛ اما مغتنم شمرده نشده است. از یک‌سو، اگر همین حالا نیز بند از پای تعاملات اقتصادی ایران با دیگر کشورهای جهان گشوده شود و با یک استقبال بالا مواجه شویم، آیا زیرساخت‌های ما توان آن را دارند تا این حجم فرصت را بر شانه بکشند و به مقصد برسانند؟
او از ضرورت قاعده گذاری در بخش حمل‌ونقل و ترانزیت سخن گفت و تأکید کرد: با اصلاحات در اصطلاح وصله‌پینه‌ای، نمی‌توان مشکلات موجود را از میان برداشت. اقتصاد ما به مثابه آن دیواری است که بنیانش تضعیف شده اما جای چاره‌جویی و تعمیرات اساسی، رنگی بر چهره آن می‌زنند و سیمایش را قابل‌تحمل می‌سازند. این رویه غلط ما را با حجم بزرگی از مشکلات مواجه می‌سازد.
شافعی، ضعف جدی در زیرساخت‌های ریلی را نیز یادآور شد و گفت: اگر پتانسیل لازم در این حوزه فراهم بود، امروز بخش بزرگی از هزینه‌های کشور در بخش‌های مختلف مهار می‌شد.
او در پایان با یادآوری این نکته که در شرایط موجود «زبان گویا» پرشمار است و گوش شنوا اندک، گفت: باوجود همه دشواری‌های موجود، باور داریم که زبان در مطالبه گری نباید الکن باشد و مسیر پیگیری صریح و مستمر مشکلات باید تداوم پیدا کند.
بخش حمل‌ونقل و ترانزیت؛ گرفتار در دور تسلسل مشکلات
در ادامه این نشست، مسائل شاخص فعالان این حوزه و مشکلات ناشی از توقف کامیون‌ها در مرزهای لطف‌آباد و سرخس به بحث و بررسی گذاشته شد. چالش شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی متأثر از توقف کامیون‌ها در خاک افغانستان و تأکید بر ضرورت تفویض اختیارات گمرک ایران به نهاد متولی استانی موضوعات دیگری بودند که از جانب فعالان این حوزه طرح و چاره‌جویی آن مطالبه شد.
محمود سیادت، نایب‌رئیس اتاق مشهد گفت: فعالیت‌های ترانزیتی می‌تواند درآمدی چه‌بسا بیشتر از فروش نفت خام برای کشورمان به ارمغان بیاورد اما متأسفانه فرصت‌ها مغتنم شمرده نشد و امروز رقبای ما مجدانه تعریف مسیرهای جدید را در دستور کار دارند.
مشاور رئیس اتاق ایران در امور افغانستان خاطرنشان کرد: توقف‌هایی که در مرز دوغارون صورت می‌گیرد، به‌صورت جدی در دست پیگیری بخش خصوصی قرار گرفته؛ اما متأسفانه دستگاه‌های دولتی گاهی خودخواسته چشم بر مطالبات بخش خصوصی می‌بندند. لیکن نکته مهم این است که بخش خصوصی می‌بایست بی‌پروا و بی‌وقفه به بیان مطالبات خود بپردازد.
وی با اشاره به دور تسلسل مشکلات در این بخش، اذعان کرد: نگرانیم فرصت‌ها در بخش ترانزیت و حمل‌ونقل از دست برود و ظرفیت‌های موجود را به رقبایمان واگذار کنیم.
نگرانیم فرصت‌ها در بخش ترانزیت و حمل‌ونقل از دست برود
احمد زمانیان یزدی، رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق مشهد نیز تسهیل در صدور ویزا جهت تردد در مرزهای ترکمنستان برای ناوگان بین‌المللی استان را از مطالبات مهم این بخش برشمرد و بیان کرد: امیدواریم به‌زودی شاهد تسهیلگری در چهارچوب مذاکرات طرفین باشیم. گشایش‌هایی در این حوزه فراهم آمده اما رایزنی دو دولت می‌تواند به تفاهمات اثرگذارتری منتج شود.
وی همچنین از افزایش چشمگیر هزینه کرایه‌ها به‌عنوان معضلی یاد کرد که ریشه در مشکلات موجود در بخش حمل‌ونقل بین‌المللی دارد و توضیح داد: این روند برای بخش‌های مختلف اقتصادی، چالش‌های جدی رقم می‌زند. پیش از هر اقدامی در این حوزه، می‌بایست به چرایی افزایش کرایه حمل ناوگان‌ها بپردازیم و سپس نسبت به آن تمهیدات لازم را در نظر بگیریم.
کاهش زمان معطلی ناوگان حمل‌ونقل در مرزها، تنزل هزینه‌ها و کرایه‌ها را منجر می‌شود
محمود امتی، عضو هیات نمایندگان اتاق مشهد نیز در بخش دیگری از این جلسه به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: فعالان حوزه حمل‌ونقل کشورمان همواره به دنبال تسهیل و روان‌سازی فعالیت مرزی با ترکمنستان بوده‌اند اما این پیگیری برای مدت زیادی، ناکام ماند.
وی ادامه داد: خوشبختانه در ماه‌های اخیر، با پیگیری‌های انجام گرفته و توأمان رفع بحران ناشی از شیوع بیماری کرونا، ترکمنستان در مسیر روان‌سازی مراودات مرزی گام برداشته و در نتیجه شاهد تحولات مثبت و مطلوبی در این زمینه بوده‌ایم. در این میان، افزایش ساعت کاری و افزایش ترددهای مرزی، درخواستی است که طرف مقابل از ایران دارد و لذا ما نیز می‌بایست این فرصت را مغتنم شمرده و مبحث مذکور را مطالبه کنیم.
در پایان این جلسه با حضور رئیس اتاق ایران از شرکت‌های برگزیده حمل‌ونقل خراسان رضوی و پیشکسوتان این عرصه اقتصادی، تقدیر به عمل آمد.